Nu mensen thuisblijven, wordt er meer online geshopt. En door de contactbeperking maken we ook intensiever gebruik van digitale berichtendiensten. Fraudeurs weten dit ook en passen hun praktijken aan. "Normaal zeggen we: wil je geen risico lopen, ga dan naar de stenen winkel."

"Sinds de eerste lockdown is er een enorme groei van hulpvraagfraude en valse webshops", vertelt Tanya Wijngaarde van de Fraudehelpdesk, het landelijke advies- en meldpunt voor fraude.

Hulpvraagfraude is een manier van oplichten die meestal via WhatsApp gaat, legt Wijngaarde uit. "Een persoon doet zich voor als bijvoorbeeld dochter en meldt dat zij een andere telefoon heeft met een nieuw nummer."

Daarna volgt een appwisseling waarin de zogenaamde dochter zegt problemen te hebben met bijvoorbeeld de bankapp en vraagt of een van de ouders een rekening kan betalen. Het moet wel voor 12.00 uur en dochterlief moet weer een Zoom-meeting in. "Vanavond betaal ik terug", krijgt de ouder te lezen, waarna die het geld meteen overmaakt.

'Controleer door te bellen of vragen te stellen'

"Controleer altijd met wie je écht aan het appen bent als iemand om financiële hulp vraagt", adviseert Wijngaarde. "Bel eerst het oude nummer en dan het nieuwe. Lukt dat niet, stel dan een vraag waarop alleen je kind het antwoord weten. Het moet wel écht heel bijzondere informatie zijn die niet online te vinden is."

Ook de toename van malafide webshops is afgelopen jaar geëxplodeerd. Marieke (volledige naam bekend bij redactie) was een van de slachtoffers. "De sportscholen gingen dicht, ik vloog tegen de muren op. Dus bestelde ik in april halters, een kettlebell en een yogamat zodat ik thuis aan de slag kon, voor 500 euro. De webshop zag er professioneel uit", zegt Marieke.

"Toen ik in september nog niets had ontvangen en nul respons kreeg op mijn tientallen mails, besefte ik dat ik was opgelicht. Mijn geld heb ik nog niet terug. Maar de politie zit boven op de zaak, dus ik wacht af."

Aantal meldingen over foute webshops verdubbeld

Dit jaar kwamen er bij de politie ruim vijftienduizend meldingen binnen van webwinkelfraude met een piek in maart, april, mei en juni. In heel 2019 waren dit er nog 7.500.

Teamleider van het landelijk meldpunt internetoplichting Gijs van der Linden: "Wij waarschuwen ieder jaar in december voor malafide webwinkels. In september worden soms al webshops klaargezet die bijna niet van echt te onderscheiden zijn. Het doel: in december zoveel mogelijk slachtoffers maken."

Een voorbeeld van een scam die momenteel speelt? "De PlayStation 5", zegt Van der Linden. "We weten dat vanaf 19 november de eerste verkoop ervan is uitgerold in een beperkte oplage en alleen via de grote shops als Coolblue, MediaMarkt, bol.com en Wehkamp. Plotseling doemen webshops op, die zeggen dat zij de PS5 verkopen. Dat is onmogelijk. Mensen hebben op die webshops ruim vooraf besteld. Toen de leveringsdeadline voorbij was, volgde een tsunami van aangiftes."

'Fraudeurs spelen in op de winkelsluitingen'

Elektronica, telefoons en fitnessapparatuur waren tijdens de gedeeltelijke lockdown in het voorjaar populaire items waarmee duizenden klanten werden opgelicht. De politie vermoedt dat dit vlak voor Kerst weer gebeurt.

Van der Linden: "Normaal zeggen we: wil je geen risico lopen, ga dan naar de stenen winkel. Maar de meeste winkels zijn nu gesloten. Wij hebben het vermoeden dat fraudeurs daarop inspelen."

"Dus check een website op Politie.nl. Daar hebben we tips hoe je fraude voorkomt, een lijst van malafide webshops en een checklist hoe je zelf een webshop kunt onderzoeken. Gedoe voor de klant, maar slachtoffer worden van fraude is ook niet fijn. Zeker niet voor de feestdagen."