Een generatie met studieschuld: hoe gaan ze die terugbetalen?
21.000 euro: dat is de verwachte gemiddelde studieschuld van studenten, dankzij de invoering van het leenstelsel. Studenten hebben na het afronden van hun studie 35 jaar om dat bedrag af te lossen.
Dat was wel eens anders. De basisbeurs, die in 2015 werd afgeschaft voor hbo- en wo- studenten, gaf studenten een bedrag dat niet terugbetaald hoefde te worden, mits het diploma werd gehaald. Studenten konden daarnaast nog flink bijlenen. Het afbetalen van deze schuld kon binnen vijftien jaar, naar draagkracht. De resterende schuld werd in bepaalde gevallen kwijtgescholden.
Verschil tussen generaties is groot
Het verschil tussen die twee generaties is groot, en jongeren vanaf 18 jaar kunnen vaak niet goed inschatten wat zo'n grote schuld gaat doen met hun toekomst, zegt Tamara Madern. Zij is lector Schuldpreventie en Vroegsignalering aan de Hogeschool van Utrecht.
"Een grote schuld kan enorme consequenties hebben, en niemand kan de toekomst voorspellen. De rente op deze lening kan worden verhoogd, en steeds meer hypotheekverstrekkers vragen om het opgeven van je studielening bij hun berekening."
Lea's studieschuld: 35.000 euro
- "Mijn studieschuld is 35.000 euro. Tijdens mijn bacheloropleiding heb ik niets geleend, maar wel toen ik later een masteropleiding ging volgen. Ik kreeg een burn-out, modderde aan met mijn studie en heb zeker vier jaar voluit geleend, 800 euro per maand. Mijn relatie is er mede door uitgegaan. In het nieuwe stelsel wordt het inkomen van je fiscale partner automatisch meegewogen, en hij zat niet te wachten op een schuld van 35.000 euro, want hij wilde ondernemer worden. Ik los nu niets af. Onlangs kreeg ik een grote erfenis, en ik denk dat als de rente stijgt, ik een groot deel ga aflossen.
35 jaar tijd om af te lossen
Het nieuwe stelsel voor studiefinanciering startte in 2015 . De basisbeurs verviel voor de studenten in het hoger onderwijs, en de meeste studenten moeten lenen om hun studie te kunnen betalen.
Studenten aan het hoger onderwijs kunnen 486 euro per maand lenen. Met een kleine of geen aanvullende beurs kunnen zij nog eens 396 euro lenen, plus eventueel 173 euro collegegeldkrediet. Studenten hebben na hun studie 35 jaar af te lossen. Een aanvullende beurs, in hoogte afhankelijk van het inkomen van de ouders, is net als ten tijde van de basisbeurs, wel een gift nadat het diploma behaald is.
Die 35 jaar tijd om terug te betalen is lang, zegt Madern. Zo kunnen mensen tot bijna hun pensioen in de schulden zitten. "Je lost af naar draagkracht. Dat klinkt sociaal, en dat is het ook. Toch kan het om een groot maandelijks bedrag gaan voor wie een goed inkomen heeft, en dat beperkt mensen."
Lenende studenten hebben meer psychische problemen
Vier jaar na invoering van het leenstelsel worden gevolgen langzaam zichtbaar, zegt het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). Het ISO liet inventariseren wat een studieschuld doet met studenten.
Uitkomst: de lenende studenten hebben meer last van psychische problemen, zoals extreme vermoeidheid en druk om te presteren dan de niet-leners. Ze voelen zich opgejaagd en laten hun sociale leven schieten.
Met lenen is niets mis, als je het bewust doet.
Onderzoeksbureau Motivaction interviewde vijfhonderd hbo en universitaire studenten. Zestig procent van de lenende studenten zegt regelmatig stress te ervaren door hun studieschuld. Veertig procent spreekt over "emotionele uitputting" en 39 procent maakt zich zorgen over financiën.
Niet alleen leren
Er zijn nog meer gevolgen die studenten al tijdens hun studie ervaren, zegt Kees Gillesse van het ISO. "Er stromen minder jongeren door van de havo naar het hbo. Jongeren gaan minder vaak op kamers, omdat de kosten een belemmering zijn, en ook zien we dat de nevenactiviteiten afnemen. Dat is zonde."
Studeren is niet alleen in de collegebanken zitten en leren, zegt Gillessen. "De nominale jaren van een studie zouden niet leidend moeten zijn, een student moet de tijd kunnen nemen om zichzelf te ontplooien."
Studeren is niet alleen in de collegebanken zitten en leren.
Iemand van achttien jaar zou bezig moeten zijn met een leerzame bijbaan, vrijwilligerswerk, een bestuursjaar, leren op jezelf wonen, of met een studentenvereniging. Studenten voelen druk om zo snel mogelijk af te studeren. Dat klinkt positief, maar is het niet, zegt Gillessen.
En dit zijn alleen nog maar de effecten tijdens de studie. Want iemand die een schuld van 21.000 euro heeft, plus rente, maakt geen schijn van kans op de krappe woningmarkt, aldus het ISO.
Met lenen is op zich niets mis wanneer het bewust gedaan wordt, zegt Madern. "Als een student weet dat er een grote kans is op een baan na die studie en zekerheid heeft dat de lening op tijd kan worden terugbetaald, dan is er weinig tegen lenen. Want niet gaan studeren heeft ook consequenties."
Het is dus hartstikke goed als iemand na zijn bachelor een jaar maximaal bijleent om zo nog een eenjarige master te kunnen volgen en daardoor baangarantie heeft, zegt Madern.
"De impact van de hoogte van schuld als iemand vol leent en de gevolgen van al jong een hoge schuld hebben, dat kunnen we nog niet overzien. We moeten goed blijven monitoren."
NUjij: Uitgelichte reacties