Achtergrond Europol: 'Napolitaanse valsemunters duiken steeds weer op'
Valsemunters hebben zelden tot nooit de intentie een briefje zo perfect mogelijk na te maken, zegt Jeroen Peeters. Peeters is Coördinator Valsemunterij bij multinationale onderzoeksorganisatie Europol.
"Het idee dat valse briefjes heel goed zijn nagemaakt is een misvatting. Veel valse biljetten zijn ontzettend slecht. De perfecte vervalsing bestaat niet, want geen enkel echtheidskenmerk op de eurobiljetten is na te maken."
De groep knutselaars met een kelder groeit door betere printers
"Een crimineel wil met een vals briefje iemand tien seconden lang kunnen misleiden, dan is de actie geslaagd. Ze worden uitgegeven op de markt, in discotheken, op plekken waar geld snel van hand tot hand gaat."
Grafische experts en slordige gelddrukkers
Valsemunters kun je grofweg in twee groepen indelen, zegt Peeters. Eén groep heeft een grafische achtergrond en beschikking over een echte drukpers. Daarmee kunnen de biljetten nauwkeurig worden gedrukt in enorme oplagen. Die groep krimpt, zegt Peeters.
"Drukpersen zijn ongelofelijk duur, en je hebt hele specialistische kennis nodig om daar mee om te kunnen gaan en niet alle drukkers zijn per se geïnteresseerd in criminele activiteiten."
De tweede groep zijn mensen zonder die kennis en kunde, die zelf knutselen in hun kelders. Die groep was vroeger marginaal, vertelt Peeters, maar groeit dankzij verbeterde kwaliteit van de inkjetprinters.
Dankzij het internet en het dark web worden deze briefjes bovendien beter verspreid. Peeters: "Ze worden gewoon via de reguliere post opgestuurd, in een boek of tijdschrift bijvoorbeeld. Je kunt het niet detecteren, honden kunnen het ook niet ruiken."
De valsemunters in Napels hebben het sinds de euro een stuk makkelijker
Verreweg het meeste valse geld wordt gedrukt in Napels in Italië, weet Peeters. Daar worden van oudsher bankbiljetten gedrukt: Franse franken, Duitse marken, Italiaanse lires. Sinds de komst van de euro hebben deze valsemunters het een stuk makkelijker.
"We boeken regelmatig successen met het oprollen van die drukkerijen, samen met de lidstaten. Die leemtes worden toch ook steeds weer opgevuld. De strijd tegen valsemunterij heeft in Europa geen topprioriteit, want de cijfers dalen en de situatie lijkt momenteel onder controle. We werken dus met een vrij klein team."
'Voel, kijk en kantel'
39.000 valse briefjes zijn er vorig jaar in Nederland onderschept. Dat is een daling van 10 procent ten opzichte van 2017. Ook wereldwijd neemt het aantal valse eurobiljetten af.
Hoe zo'n daling komt? Het is onmogelijk daar je vinger op te leggen, zegt de valsgeldexpert bij De Nederlandsche Bank (DNB), die voor de veiligheid haar naam niet vermeldt.
Zo moeilijk is het niet: kijk, voel en kantel
"We zien dat het aantal valse bankbiljetten door de jaren heen steeds op en neer gaat, en we weten niet waar dat aan ligt. Het enige waarvan we weten dat echt helpt: alertheid bij de consument en bij de retail."
Want zo moeilijk is het niet het verschil te zien en te voelen. Voel, kijk en kantel, zegt de DNB-expert. "Een eurobiljet is echt een heel vernuftig staaltje werk. Naast het hologram, het watermerk en de voelbare inkt zitten er onder 'de motorkap' van het eurobiljet allerlei trucjes die die detectieapparaatjes kunnen oppikken."
Een echt eurobiljet is gemaakt van katoenvezels, en daarom knisperen de briefjes zo lekker. De valse biljetten zijn meestal gemaakt van normaal papier, dus van houtvezels en dat voelt een stuk minder stevig. Ook het watermerk is nauwelijks na te maken, want de druk die er op het stempel in het katoen wordt gezet luistert nauw.
De zweem van romantiek die er om valsemunterij hangt is volkomen onterecht, zegt de Europolcoördinator. "Dat geld wordt in Napels gebruikt om andere criminaliteit mee te financieren: prostitutie, drugshandel, mensenhandel."
Valsmunterij werd vroeger in gezien als een misdrijf tegen het openbaar belang en daarom zijn de straffen ook nu nog vrij hoog, aldus Peeters. De straffen zijn Europees geüniformiseerd en de minimumstraf is negen jaar gevangenisstraf."
Een advies van de Europol-expert aan winkelmedewerkers: geef het valse briefje niet terug aan de consument, maar wacht op de politie. "Als de consument ter goeder trouw is zal hij ook willen wachten. Als hij ter kwader trouw is zal-ie het op een lopen zetten."
Zelf per ongeluk een vals briefje te pakken? Breng het briefje meteen naar de politie, want ook op het in bezit hebben van vals geld staat een hoge straf: vier jaar zitten. Het goede nieuws, zeggen beide experts: er zijn in de hele eurozone ruim een half miljoen valse briefjes in omloop, tegenover ruim twee miljard echte biljetten. De kans dat je er een in je portemonnee vindt is kortom niet heel groot.
Zo herken je een echt eurobiljet:
- Briefgeld heeft een watermerk. Als je het biljet tegen het licht houdt, ziet je de figuur van de mythische prinses Europa en het getal verschijnen.
- De inkt is voelbaar. Voel de lijntjes aan de zijkanten van het biljet. Bij het 5-eurobiljet zijn de lijntjes aaneengeschakeld. Bij het 10-eurobiljet zijn de lijntjes één keer onderbroken, en bij het 20-eurobiljet zijn de lijntjes twee keer onderbroken.
- Het smaragdgroene getal. Dit is het allernieuwste snufje: als je het biljet kantelt, zie je een groene lichtbaan in het getal op en neer bewegen.
- De oudere en nieuwe eurobankbiljetten hebben vergelijkbare echtheidskenmerken . Maar het ziet er net iets anders uit. Zo toont het watermerk van het oude 20-eurobankbiljet een gebouw met het getal 20.
- Vertrouw je je eigen zintuigen niet helemaal? De Nederlandsche Bank heeft een app ontwikkeld. Met deze Echt-of-Vals-app kun je de echtheid van een eurobankbiljet controleren. Scan met de camera van je mobiel het biljet op de echtheidskenmerken.