Vanaf de eerste dag gingen we flashopslag maken. Toen we het bedrijf opzetten in 1989 dachten we dat de hele markt binnen vijf jaar over zou gaan op flash. Dat is vandaag natuurlijk nog steeds niet gebeurd, maar we hadden een droom.

Die droom is niet gerealiseerd zoals we dachten dat het zou gebeuren, niet op het juiste moment, maar vandaag gebruikt de meest populaire computer, de smartphone, flashopslag. Flash kwam ook in laptops te zitten, dus [de overstap] heeft echt plaatsgevonden.

Toen we het productconcept [van de usb-stick] bedachten en op de markt brachten, zeiden veel mensen dat het onnodig was, te duur, dat de capaciteit te laag was. Het duurde even voordat we een zeer succesvol bedrijf werden.

We hadden ook andere producten die heel succesvol waren. We waren het eerste bedrijf dat grote flashopslag in telefoons verwerkte met NAND-flash in plaats van het toen gangbare NOR-flash.

Dat was zelfs het grootste succes van het bedrijf. Uiteindelijk verdienden we een miljard en werden we door Sandisk opgekocht voor 1,6 miljard dollar.

Voordat het bedrijf werd opgericht deden we een project voor het Israëlische bedrijf Tadiran. Ik ging toevallig naar New York om Tadiran te vertegenwoordigen bij een ander samenwerkend bedrijf. Zij maakten militaire apparatuur.

Ik was jong en ik was de enige op hun hoofdkantoor die computers begreep, want het was nog heel nieuw. Het zat vol met generaals, admiraals, en ik wist het verschil tussen een bit en een byte.

De CEO van het bedrijf vond mij aardig en vroeg me om bij een vergadering te komen zitten. Ze hadden het over hun product. De militaire hardware had nog veel problemen. Ze verkochten in 1990 80 GB opslag voor 100.000 dollar.

Er waren allerlei problemen door schokken en vibraties. Daarom werd DRAM met batterijbackup ontwikkeld. Maar vergeet dat maar, zeiden ze, want batterijen zijn niet betrouwbaar in onderzeeërs. Ze vonden het een goed concept, maar we konden geen batterijen gebruiken.

Ik had net een paper van Intel gelezen, dat ze Flash-geheugen hadden ontwikkeld. Flash was schokbestendig. Dus ik zei: "We kunnen het zonder batterijen doen." Ze zeiden: "Geen batterijen? Mooi, maak jij het en dan distribueren wij het."

Ik ging akkoord, maar ik was bezig met een heel ander idee. Ik wilde een toetsenbord maken waarmee kinderen konden spelen, met de naam Educat. Daar wilde ik geld voor ophalen. 

Drie weken later zat ik te lunchen met die CEO, toen hij vroeg: "Waar is je project zonder batterijen?". Ik zei: "We zijn bezig met geld ophalen om het te maken." 

Hij vroeg: "Hoeveel heb je nodig?" Ik wilde het eigenlijk dus helemaal niet doen. Ik wilde Educat maken, voor mijn dochter van anderhalf jaar oud. Dus ik gaf hem een heel hoog getal, zodat hij het idee zou vergeten. Ik zei dat ik 300.000 dollar nodig had. Hij zei: "Ok, eet je lunch op en kom dan naar mijn kamer, dan geef ik je een cheque."

Toen ik er eenmaal mee begon besefte ik dat het heel groot zou worden. Dat we binnen vijf jaar alle mechanische harde schrijven zouden afmaken. Dat hadden we natuurlijk verkeerd, maar soms is het in het leven niet erg om fouten te maken. Je moet alleen zorgen dat je de juiste fouten maakt.

De mislukking van Modu heeft me doen begrijpen dat het niet erg is om te falen. Ik ben nergens meer bang voor. Voordat je faalt heb je daar altijd angst voor, maar zo gauw het gebeurt… de wereld is er nog, mensen respecteren me nog.

Ik heb veel geleerd. Het is een lang verhaal, maar het belangrijkste is de timing en de manier om geld op te halen.

Ik verkocht [M-Systems], waardoor veel mensen heel erg rijk werden. Het was makkelijk voor mij om geld op te halen. In de eerste maand van [Modu] haalde ik veel geld op, 20 miljoen dollar, wat een heleboel lijkt. Maar het was helemaal niet veel als je bekijkt wat er nodig is voor zo'n bedrijf.

Als je eenmaal de verkeerde hoeveelheid hebt opgehaald en je geeft het aan de verkeerde mensen uit, dan leidt dat tot problemen. Je moet geld niet alleen ophalen als je het nodig hebt. Je moet het ophalen als je het niet nodig hebt. En je moet er duidelijk over zijn, weten hoeveel je nodig hebt, wie de investeerders zijn.

Daar zijn verschillende redenen voor. Ik denk dat Israëliers innovatiever zijn, ze zijn van nature ondernemers.

Een eerlijk antwoord. Als je kijkt naar mensen die in Israël wonen, dan zijn het bijna allemaal mensen die er niet zijn geboren of wiens ouders er niet zijn geboren. Mensen hebben geen roots, ze zijn bereid om te reizen en mensen die daar bereid toe zijn, zijn ook bereid om risico's te nemen.

Veel van deze mensen hebben de holocaust overleefd. Zelfs daarvoor waren Joden al honderden jaren in de minderheid. Dus waar ze woonden moesten ze ondernemen om te overleven.

In de trein naar de concentratiekampen waren er mensen die uit de trein sprongen en mensen die niet uit de trein sprongen. Degenen die niet sprongen zijn er niet meer. Degenen die sprongen zijn mensen met het DNA van ondernemers, met een overlevingsdrang. Dat is niet iets wat je zomaar aanleert. Dat kan wel, maar je leert het niet makkelijk.

Ik heb je een uniek, apart antwoord gegeven. Maar wel een echt antwoord.

Dov Moran is momenteel CEO van Comigo, een bedrijf dat een sociaal platform voor smart tv's maakt. Comigo is gebaseerd op Android en ondersteunt dan ook Android-apps. Verder is het mogelijk om tijdens het kijken van programma's berichten te sturen naar vrienden en om bijvoorbeeld quizvragen over een programma te beantwoorden. Comigo draait op tv's, maar ook op Android-tablets en iPads.

Comigo is het bedrijf waar ik het meest om geef, waar ik mijn hart en mijn tijd in stop omdat we een geweldige visie hebben van waar de smart tv naartoe moet.

Over vijf jaar, of over zeven jaar, zal het compleet anders zijn dan nu. Als mensen nu over smart tv praten hebben ze het over een normale tv die kan browsen of applicaties kan gebruiken.

Dat gaat allemaal veranderen. Het wordt interactief, met e-commerce en op meerdere schermen. Daar gaat de markt naartoe. Dat duurt natuurlijk nog even, dus ik hoop dat ik het niet verkeerd heb, en dat het pas over 20 jaar zo wordt.

Bekijk een video over Comigo: