NU.nl
Informateur Mariëtte Hamer is er niet in geslaagd partijen te laten onderhandelen om zo tot een meerderheidskabinet te komen. VVD, CDA, D66, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie hebben onderling nog te veel blokkades, waardoor er voor een andere uitweg is gekozen. Partijleiders Mark Rutte (VVD) en Sigrid Kaag (D66) beginnen daarom samen aan een "document op hoofdlijnen", luidt het advies.
Dat document, dat de aanzet tot een nieuw regeerakkoord moet zijn, moet binnen "enkele weken" af zijn. Dan kunnen half augustus andere partijen aansluiten en de coalitieonderhandelingen beginnen, maakt Hamer dinsdag bekend in haar eindverslag.
Het was de bedoeling dat Hamer in haar eindverslag zou aangeven welke partijen samen zouden gaan onderhandelen om tot een nieuwe meerderheidscoalitie te komen. Dat Rutte en Kaag nu alvast gaan beginnen met het schrijven van een regeerakkoord, wordt dan ook gezien als laatste redmiddel om de al vastgelopen formatie niet nog verder te laten ontsporen.
"Een formatie is aftasten en zelden een romantische aangelegenheid. De partijen hebben u daar duidelijk kennis van laten nemen en daar is een zekere mate van stelligheid blijven ontstaan. Er is voortgang nodig en ik verwacht nog steeds dat er ruimte gaat ontstaan. Het is belangrijk dat de partijen nu zelf de pen ter hand gaan nemen", aldus Hamer.
De informateur heeft er vertrouwen in dat de huidige blokkades op een later moment niet meer in de weg staan. "Het lijkt erop dat partijen koudwatervrees hebben om te beginnen met verdere onderhandelingen. Als de twee grootste partijen elkaar gevonden hebben en aansluiting weten te vinden tot andere partijen, kan die koudwatervrees mogelijk wel verdwijnen."
Hamer schrijft verder in haar verslag dat de huidige impasse "geen eindpunt" kan zijn. Daarom vraagt ze VVD en D66, de twee winnaars van de verkiezingen, nu een eerste stap te zetten om tot een meerderheidscoalitie te komen. Hamer zal ook deze nieuwe fase als informateur aanblijven.
Inhoud lijkt minder groot probleem voor de partijen
Toen Hamer zes weken geleden aan deze opdracht begon, werd er eerst gekeken of partijen het inhoudelijk eens konden worden over welke problemen moeten worden opgelost.
Naast de grotere thema's voor de lange termijn, zoals het woningtekort en het versterken van de democratische rechtsorde, moeten er ook plannen voor de komende maanden komen - het zogenoemde herstel- of transitiebeleid.
Inhoudelijk wisten de zes partijen elkaar enigszins te vinden. Partijleiders benadrukten keer op keer dat de gesprekken met elkaar en met Hamer op dat vlak goed verliepen.
De crisis zit hem meer in het politieke. Enerzijds willen VVD en CDA niet met twee linkse partijen regeren. Anderzijds willen PvdA en GroenLinks alleen met elkaar in een kabinet stappen. Deze eisen werden niet losgelaten.
De extra tijd die Hamer kreeg - de oorspronkelijke deadline was 6 juni - leidde niet tot een doorbraak.
Sinds de aanstelling van Hamer als informateur op 12 mei ging het nauwelijks meer over de vertrouwenscrisis rond Rutte, die aan het begin van de formatie tot problemen en vertraging leidde. "Ik heb de indruk dat die kwestie is weggeëbd. Het speelt nu tussen partijen, in plaats van alle partijen tegen Rutte", beaamde Hamer dinsdagmiddag.
