Informateur Mariëtte Hamer is van plan om komende week haar "derde oog aan te gaan zetten". Ze wil gaan kijken welke partijen samen draagvlak vormen voor het door haar geschetste herstel- en transitiebeleid én bereid zijn om verder te onderhandelen over een coalitieakkoord. Ze laat zelf weten dat ze "nog een hoop werk te doen" heeft.

Uiterlijk 6 juni moet ze verslag uitbrengen aan de Tweede Kamer. Het is de bedoeling dat ze dan ook laat weten welke partijen samen een coalitie zouden kunnen gaan vormen.

Om tot zo'n voorstel te komen werkt de informateur in opdracht van de Tweede Kamer eerst aan het schetsen van een herstel- en transitiebeleid waarmee Nederland weer kan opkrabbelen na de coronacrisis. Ook onderzoekt ze welke andere grote onderwerpen met voorrang moeten worden uitgewerkt.

De afgelopen week voerde ze daarom opnieuw gesprekken met de fractievoorzitters, dit keer in drie clusters. In het eerste cluster zaten onder anderen D66-leider Sigrid Kaag en VVD-leider Mark Rutte, de hoofdrolspelers van deze formatie. Ook maakten de partijen van de gewenste droomcoalitie van Kaag (D66, VVD, CDA, PvdA en GroenLinks) deel uit van deze groep.

Bij de twee latere clusters leidde de samenstelling van dit eerste cluster al snel tot het gevoel dat Hamer haar 'kopgroep' al had gemaakt, maar de informateur benadrukte dat ze puur had gekeken op basis van inhoudelijke standpunten en fractiegrootte. Ze was nog niet bezig met de wie wil met wie-vraag.

Ook kwam er deze week weer een waaier aan partijen en vertegenwoordigers uit de polder en het middenveld bij haar op bezoek, waardoor enige urgentie in de formatie leek te ontbreken.

"Er is mij gevraagd om allereerst herstel- en transitiebeleid te maken. Ik moet dat in drie weken tijd doen. Ik heb met alle partijen nog een keer gesproken, dus voor mijn gevoel ben ik vaart aan het maken", reageerde Hamer vrijdag tijdens een persconferentie op de kritiek.

Ze benadrukte daarnaast dat ze op basis van inhoud moet kijken bij welke partijen voldoende draagvlak is om een kabinet te gaan vormen. "We zijn twee maanden achter geraakt, dus eigenlijk is de formatie over de inhoud pas echt begonnen toen ik twee weken geleden begon."

Hamer heeft de afgelopen twee weken dus vooral ideeën geïnventariseerd. Ze maakt daarin dus onderscheid op drie vlakken: dat wat Nederland op korte termijn nodig heeft (herstelbeleid), langdurige bewegingen waarin de samenleving moet veranderen (transitie) en overige grote problemen die centraal kunnen staan in een regeerakkoord op hoofdlijnen.

Over deze ideeën wilde de informateur nog niet veel kwijt, behalve dat ze op basis van de achttien sologesprekken met de fractievoorzitters drie thema's voor het transitiebeleid heeft opgesteld: verduurzaming, digitalisering en een inclusieve samenleving.

In hoeverre het herstel- en transitiebeleid moet worden opgenomen in een regeerakkoord of al eerder kan worden uitgevoerd is nog onduidelijk. Hamer wil hiervoor in eerste instantie breed draagvlak vinden bij de partijen. Ze wil verder nog niet vooruitlopen op de zaken maar kan zich "wel voorstellen" dat het demissionaire kabinet met het oog op de te maken begroting voor 2022 al kan kijken naar de ideeën waar draagvlak voor is.

Ook kan ze "zich voorstellen" met een aantal concrete voorstellen te komen, waar de Kamer alvast naar kan kijken. Over het transitiebeleid en de overige grote onderwerpen zullen "uiteraard de formerende partijen verder moet praten".

Met nog ruim een week aan tijd is Hamer van plan om komende week verdiepende gesprekken te voeren met een aantal fractievoorzitters. Niet alle partijen worden nog een keer uitgenodigd. Ze start maandag met een gesprek met VVD-leider Mark Rutte en D66-leider Sigrid Kaag.

Of ze echt klaar is met haar opdracht op 6 juni durfde de informateur nog niet te zeggen. "Een datum is maar een datum. Het gaat om de kwaliteit. Ik zal volgende week gaan zien of ik die datum ga halen of nog langer de tijd nodig heb. Dat hangt ook af van de inbreng van partijen."