Het was de bedoeling dat er een paar voorstellingen werden georganiseerd. Maar inmiddels staat er tot half mei een lange tournee gepland van de documentaire Verlies niet de moed van Hella de Jonge.

Samen met haar man, cabaretier Freek de Jonge, reist ze langs bioscopen en filmtheaters, waar de film over het oorlogsverleden van haar familie heel veel los maakt.

De Jonge maakte de documentaire toen zij een paar jaar terug een doos met oude brieven en beeldopnames van overleden familieleden over de Tweede Wereldoorlog vond. Het leidde tot lange gesprekken met haar vader, schrijver Eli Asser, die nooit over de oorlog had willen praten.

De Jonge besloot er een kunstwerk van te maken. "Ik monteer al vijftien jaar alle shows van Freek, dus ik heb veel ervaring met de technieken van het medium film", leg de kunstenares uit.

Oorspronkelijk was de film bedoeld als klein project voor een expositie die op 29 april in Westerbork opent. "Maar het werd al snel groter. Na de première op het IDFA werd ik benaderd door een ontzettend aardige vrouw uit de filmwereld, die voorstelde dat ik met de film een paar theaters aan zou doen."

Groot animo

Het animo was groter dan ze hadden verwacht: al vanaf half februari trekt Verlies niet de moed zeer goed gevulde zalen. De vraaggesprekken na de voorstelling, die worden geleid door haar man Freek, zijn heel intens.

"Er lopen nog zoveel families rond in Nederland die worstelen met een onverwerkt of onbesproken oorlogsverleden", legt De Jonge uit. "Dat gaat niet alleen om joodse gezinnen, zoals bij ons het geval is. Maar ook om ouders of grootouders die in een jappenkamp hebben gezeten. Of slachtoffers uit de Balkanoorlog, of ouders die ooit uit Iran zijn gevlucht. Het is een heel universeel probleem, dat uiteindelijk niets met het jodendom te maken heeft."

Beschadigd

Het verhaal moet nog steeds worden verteld, vindt de regisseur. "We moeten voorkomen dat de volgende generatie op een zelfde manier beschadigd raakt zoals met ons is gebeurd." 

De Jonge leest de kranten en is bang "dat er geen barst is veranderd": "Uitspraken van mensen als Wilders, die zegt dat bepaalde groepen niet het recht hebben om in dit land te bestaan, doen mij keer op keer herinneren aan de dingen die mijn ouders in de oorlog moesten horen."

Afscheidsbrief grootmoeder

Verlies niet de moed - de titel verwijst naar de laatste woorden van een brief die haar grootmoeder schreef, voordat ze werd afgevoerd - doet de komende weken nog bioscopen door het hele land aan.

De documentaire wordt 4 mei uitgezonden op televisie en is vanaf 6 april ook in de winkel verkrijgbaar, samen met een nieuw boek dat De Jonge over het onderwerp schreef.

Ze denkt erover om de film aan te bieden in lespakketten voor scholen. "Ik merk dat veel docenten zeventig jaar bevrijding aangrijpen om extra aandacht aan de Tweede Wereldoorlog te geven. Dat is een goede zaak: de kennis van wat er toen is gebeurd moet niet verloren gaan, omdat de generatie van de directe slachtoffers langzaam uitsterft."