Decemberfeesten zijn er al eeuwenlang. Maar de traditie om van het kerstdiner een groot feest te maken, gaat niet zo heel ver terug: tot halverwege de negentiende eeuw. "Hierbij zijn we in Europa en de Verenigde Staten sterk beïnvloed door het Verenigd Koninkrijk, en koningin Victoria in het bijzonder", vertelt culinair historicus Manon Henzen.

We namen veel van de tradities van het Britse koningshuis over, zoals een kerstboom neerzetten en een uitgebreid kerstdiner. Voor die tijd kwamen mensen wel bij elkaar. Ze gingen op Kerstavond naar de kerk, maar dat was het.

"Kerst is van oudsher een tijd om familiebanden te bestendigen en te bevestigen dat we bij elkaar horen", zegt culinair journalist Klaartje Scheepers. "Daar horen bepaalde familierituelen bij en dus ook wat je op het menu zet. De betekenis zit hem vaak vooral in de herhaling: mam, jij maakt toch wel weer je lekkere stoofpeertjes?"

Vanwege de rituelen is het eten met Kerst minder trendgevoelig dan wat we de rest van het jaar op tafel zetten. "We hoeven niet iets heel aparts te eten. We grijpen wel graag terug op klassiekers, al dan niet met een twist. In tijden van crisis, als onze zekerheden op losse schroeven staan, is dat juist meer. Dat zie je ook terug in de Allerhande door de jaren heen", vertelt Scheepers, die een boek schreef over de zeventigjarige geschiedenis van het bekende magazine van Albert Heijn en de Nederlandse eetcultuur.

We kiezen met de kerstdagen vooral voor wintergerechten. "Wild bijvoorbeeld", vertelt Henzen. "Historisch gezien wordt er altijd veel wild gegeten in de winter en zeker met de feestdagen. Als het even kan, eten we net iets luxer dan normaal. Dat is altijd zo geweest."

De elite at wild dat ze zelf had geschoten en de gewone man rundvlees in plaats van het goedkopere varkensvlees. "Een duurder en beter stukje vlees dan op een normale doordeweekse dag", weet Henzen. "Zelfs de gewone man at vroeger vlees met de feestdagen. Dat at hij niet dagelijks."

Vlees is nog altijd de basis van veel kerstmenu's. "Ook gestoofd fruit en wintergroenten als spruitjes, rodekool, wortel en biet, vlees met rodewijnsaus en iets met aardappels komen met Kerst bij veel Nederlanders op tafel. Ook al zijn we de afgelopen jaren wel avontuurlijker - en meer vegetarisch - gaan koken", zegt Scheepers. "Feestelijke wintergerechten, veelal uit onze eigen Hollandse keuken. Je zet niet snel rijst op tafel met Kerstmis, hoewel er ooit wel een Chinees kerstmenu in Allerhande heeft gestaan."

Toch kennen we in Nederland geen échte kerstklassiekers, meent Henzen. "Dit jaar staat bij 70 procent van de Engelsen met Kerst een gevulde kalkoen op tafel. De kalkoen is in ons land nooit doorgebroken. En de traditionele Christmas pudding zie je hier ook niet vaak meer." Het kan komen door onze sterke focus op Sinterklaas. "Families komen al sinds de zeventiende eeuw bij elkaar om Sinterklaas te vieren. Daardoor is Kerst in ons land nog altijd kleiner en met minder tradities omgeven."