Het is al langer bekend dat naast rood vlees en te weinig voedingsvezels ook het nuttigen van suikerhoudende frisdranken het risico op darmkanker verhoogt. Dat blijkt uit onder andere de Amerikaanse Nurses' Health Study. "Maar het blijft lastig om in voedingsonderzoek een oorzakelijk verband aan te tonen", vertelt Ellen Kampman, hoogleraar Voeding en Ziekte aan de Wageningen University & Research.

"Mensen die frisdranken drinken, hebben misschien ook andere ongezonde leefgewoonten, die het verband met darmkanker zouden kunnen verklaren. Bijvoorbeeld overgewicht of weinig bewegen."

Dit soort verstorende factoren proberen wetenschappers bij het analyseren van hun onderzoeksgegevens zo goed mogelijk te corrigeren, maar we weten niet of het nu de vele calorieën zijn die je bij frisdrank met toegevoegde suikers binnenkrijgt of dat het door de suiker (fructose) in de frisdrank komt. Om meer te weten te komen over het verband tussen suiker en darmkanker pakten onderzoekers van het Maastricht UMC+ het op een andere manier aan.

De onderzoekers keken naar mensen die van nature fructose net iets minder goed kunnen verwerken. "Deze mensen plassen meer fructose uit dan anderen en nemen minder fructose op in hun darmen", aldus Martijn Brouwers, hoogleraar interne geneeskunde aan de Maastricht Universiteit. "Dit geldt voor 30 tot 40 procent van de Nederlanders."

Door deze mensen te bestuderen kon heel specifiek worden gekeken naar de rol van suiker bij het ontstaan van darmkanker. En wat bleek: deze groep mensen had een lager risico op het krijgen van darmkanker.

"Het grote voordeel van deze manier van onderzoek doen is dat je veel minder last hebt van het andere gedrag - de verstorende factoren - en specifiek naar deze suiker kunt kijken. Mensen die meer fructose uitplassen, zullen waarschijnlijk gemiddeld evenveel vlees eten als de mensen die dat niet doen", legt Brouwers uit.

"Mensen die meer fructose uitplassen, zijn blijkbaar van nature een klein beetje beschermd tegen het krijgen van darmkanker. Zo hebben we allemaal een mix van aangeboren eigenschappen die het risico op de ene aandoening een klein beetje verhoogt of verlaagt."

Om een oorzakelijk verband aan te tonen zou je een grote groep mensen lang moeten blootstellen aan frisdrank en een andere grote groep niet, en deze beide groepen moeten volgen tot ze dikkedarmkanker krijgen. Dat zal natuurlijk nooit gebeuren.

Kampman: "De Maastrichtse analyse is een manier waarop een oorzakelijk verband duidelijker wordt en waardoor we meer te weten zijn gekomen over het mechanisme achter het verband. Het nadeel vind ik wel dat we niet weten hoeveel frisdrank de deelnemers hebben gedronken. Misschien wordt er meer duidelijk als de gehele studie is gepubliceerd."

Zo heeft iedere studie voor- en nadelen. Het interessante van de Amerikaanse studie is dat deze keek naar mensen die darmkanker op jongere leeftijd (40-50 jaar) krijgen. Dat komt steeds vaker voor. "Vaak denken we bij jongere mensen met kanker aan een erfelijke vorm. Maar ook bij mensen die op jongere leeftijd darmkanker krijgen, blijkt frisdrank een rol te spelen", aldus Kampman.

Het matigen van de suikerconsumptie is al jaren een van de aanbevelingen voor het voorkomen van kanker. Kampman en Brouwers staan daarom volledig achter de plannen van het kabinet om een suikertaks in te voeren.

Brouwers: "De consumptie van toegevoegd suiker in ons land, en ook in andere westerse landen, is groot. Vooral onder jongeren. Suiker is toegevoegd aan ontzettend veel soorten bewerkte voeding, waaronder frisdrank. Het is belangrijk om de toegevoegde suikerconsumptie te beperken, om gezondheidsproblemen zoals darmkanker te voorkomen."