Tijdens de eerste lockdown belandden 70 procent minder kinderen op de eerste hulp vanwege een acute alcoholintoxicatie (comazuipen). "Ouders waren veel thuis, er was meer toezicht. En kinderen konden nergens heen, ook niet naar de kantine op de sportclub", vertelt hoogleraar en kinderarts Nico van der Lely.

Inmiddels is het aantal ziekenhuisopnames weer terug op het oude niveau. "En ook de hoeveelheden die ze drinken", aldus Van der Lely. Jongens beginnen met bier, meisjes met wijn. Later gaan ze over op sterke drank. "Van bier alleen raak je namelijk niet in een coma. Het gaat om drank als wodka en rum."

In 2020 kwamen circa 840 jongeren onder de achttien jaar op de spoedeisende hulp terecht vanwege een alcoholvergiftiging. In 2019 was dit aantal aanzienlijk groter, zo blijkt uit cijfers van het Nederlands Jeugdinstituut: 1.400.

Het aantal alcoholvergiftigingen per 100.000 inwoners is het grootst bij jongeren onder de achttien jaar, met 71 bezoeken aan de spoedeisende hulp per 100.000 inwoners in 2020. Van de jongeren onder de achttien jaar die behandeld zijn op de spoedeisende hulp, is 62 procent daarna opgenomen geweest in het ziekenhuis.

Het aantal alcoholvergiftigingen op de spoedeisende hulp onder jongeren tot 25 jaar was in de periode 2008-2019 gestabiliseerd. In het coronajaar 2020 is er door sluiting van sportkantines en horeca echter sprake van een aanzienlijke daling van gevallen van alcoholvergiftiging op de spoedeisende hulp.

Het aantal bezoeken aan de spoedeisende hulp wegens een alcoholvergiftiging was in 2020 36 procent lager dan in 2019. Deze daling was binnen alle leeftijdsgroepen, relatief gezien, nagenoeg even sterk, blijkt uit onderzoek van Valkenberg & Nijman in 2021.

Veel ouders van kinderen die in het ziekenhuis terechtkomen, denken dat er iets in het drankje van hun kind is gedaan. "Dat is bijna nooit het geval. Ouders realiseren zich niet dat alcohol een dempend effect heeft. Kinderen reageren anders op alcohol dan volwassenen. Op een gegeven moment gaat het licht uit. Ze voelen dat niet aankomen."

De prijs van alcohol kan wel invloed hebben op het alcoholgebruik, weet Ninette van Hasselt, programmamanager alcohol bij het Trimbos-instituut. "Het moet alleen wel echt een flinke stijging zijn, wil het een effect op het gedrag hebben. Naast de prijs zijn er andere prikkels die een rol spelen, zoals de beschikbaarheid van alcohol en marketing."

Kinderen en jongeren drinken amper in uitgaansgelegenheden. Ze zullen volgens Van der Lely daarom weinig merken van de prijsstijgingen in de horeca. En in de supermarkt en slijterij is alcoholische drank nog steeds betaalbaar. "Een achttienplusser koopt een fles voor jongere kinderen en die drinken het in het park op, of ze pakken thuis een fles wodka uit de kast."

Kinderen drinken overigens ook veel in de sportkantine, weet Van der Lely uit zijn onderzoek. "Als je een veertienjarige naar de supermarkt of de sportclub stuurt voor alcohol, dan is de kans dat hij alcohol kan kopen een stuk groter bij de voetbal- of hockeyclub dan in de supermarkt. Clubs zijn te veel afhankelijk van de omzet van de bar. De sportbonden onderkennen dit probleem inmiddels ook."

Van Hasselt en Van der Lely werken beiden mee aan het Preventieakkoord. Daarin staan verschillende afspraken, bijvoorbeeld dat er op school aandacht aan alcohol moet worden besteed. Van Hasselt: "Eigenlijk weten we dat de effectiefste maatregelen zitten in prijs, beschikbaarheid en marketing en juist daar wordt amper ingegrepen. Maar dat is niet aan ons, dat is aan de politiek."

Een doel van het Preventieakkoord is het verminderen van comazuipen onder jongeren door drankreclames in te perken. "Daar is de afgelopen jaren helaas geen verbetering in te zien. Daar moet wel echt iets gebeuren", vindt Van Hasselt. Juist jongeren zijn gevoelig voor reclame.

Zeker online kun je jongeren vrij eenvoudig bereiken. Van Hasselt: "Ze zijn daar eigenlijk niet tegen opgewassen. Het verbieden van reclame voor alcohol zien veel mensen als betutteling, ze vinden dat mensen vrij moeten zijn in hun keuzes. Maar zeker jongeren zijn veel minder vrij dan ze denken. Ze worden volop verleid door reclame om te drinken."