Alcohol hoort voor veel mensen bij het leven. Om een verjaardag, huwelijk of gewoon het weekend te vieren, maar ook een rotdag wordt geregeld afgesloten met een glaasje wijn. Het lijkt wel of er altijd een excuus is voor een glaasje.

Dat gold tot een paar jaar geleden ook voor Jacqueline van Lieshout. "Al jaren wist ik dat ik te vaak en te veel dronk. Ik praatte het altijd goed voor mezelf, want ik dronk vier dagen per week niet. Maar: de andere drie avonden ging ik los."

Na de zoveelste kater vroeg Van Lieshout zich af waar ze mee bezig was; altijd maar dat gezuip. Ze besloot van de ene op de andere dag te stoppen met (wijn) drinken. Zonder termijn. "Gaandeweg kwam ik erachter dat ik helemaal niet meer wilde drinken. Nu ben ik op een punt dat ik er niet meer aan moet denken", aldus Van Lieshout, die daarna twee boeken over alcoholvrij leven schreef en het platform Ontwijnen.nl opzette.

Maar hoe slecht is alcohol nu eigenlijk? "Het ethanol in alcohol heeft met name een negatief effect op de witte stof, de myeline, in je hersenen", legt neuropsycholoog en hoogleraar Erik Scherder van de Vrije Universiteit Amsterdam uit.

"Deze vetachtige stof rondom de zenuwbanen zorgt voor de impulsgeleiding. Hoe hoger de kwaliteit van de witte stof, hoe sneller de impulsen gaan. Naarmate je meer drinkt op een avond, ga je steeds langzamer praten en denken. Dat komt hierdoor."

De hersenen (en ook de witte stof) groeien ongeveer tot het 25e tot 30e levensjaar, een periode waarin over het algemeen veel gedronken wordt. Scherder: "Het is ontzettend jammer dat juist in die jaren de myeline wordt blootgesteld aan ethanol, want die witte stof is bij uitstek wat we bij het ouder worden op hoge kwaliteit willen houden. Zodat je ook op je zeventigste nog snel kunt nadenken en scherp bent."

Ook is inmiddels bekend dat alcohol het risico op verschillende vormen van kanker verhoogt. Niet alleen mond-, slokdarm- en maagkanker, maar één glas alcohol per dag verhoogt al het risico op borstkanker. "Iets wat nog vrij onbekend is bij vrouwen", aldus Scherder.

Zijn standpunt is dan ook, net als het algemene advies van de Gezondheidsraad, om helemaal geen alcohol te drinken. "Als alcohol nu zou worden uitgevonden, zou het direct verboden worden."

Scherder is dubbel over dry january. "Zie het als een experiment. Je hoopt dat het mensen niet veel moeite kost om een maand niet drinken vol te houden. De eerste week misschien nog wel, maar de week erna al niet meer. Zodat ze na vier weken denken: waarom zou ik nog alcohol drinken?"

Van Lieshout ziet in haar omgeving dat de alcoholvrije maand veelal wordt gebruikt als excuusmaand. "Zie je wel, ik kan ieder moment stoppen met alcohol, ik ben niet verslaafd. Maar dat is een verhaaltje wat je jezelf wijsmaakt. Belangrijker is volgens mij: laten we het middel alcohol eindelijk eens serieus nemen en eens kritisch kijken naar de rol die het in ons leven inneemt. Als je een maand niet drinken nodig denkt te hebben om je geweten te sussen, is er wel degelijk iets aan de hand."