Als Sinterklaas in aantocht is, kun je de kruidnoten nog maar moeilijk ontwijken. En zo'n schaaltje met de lekkernij is dan ook binnen een mum van tijd leeg. Maar waarom blijven we eigenlijk dooreten totdat we misselijk zijn?

Guido Camps gaat zeker voor de bijl binnenkort. Vanaf het moment dat de eerste pepernoten (die officieel natuurlijk kruidnoten heten) in de winkel liggen, ontkomt hij er niet aan om de nieuwe smaken te proberen. Het is zijn guilty pleasure. "Ik ben voedingswetenschapper, dus het is werk", zegt de onderzoeker grappend.

We gaan er weer veel eten, meldde Oscar de Lange, directeur van producent Van Delft, onlangs aan NU.nl. En we gaan er ook meer aan uitgeven, want de gewone variant is ingehaald door de duurdere chocoladekruidnoten. Dat gaat met bakken tegelijk, weet Camps.

Zie ook: Duurdere pepernoot zorgt voor nieuw pepernotenrecord

"Er zijn mensen die een klein bakje vullen, het zakje netjes afsluiten en daar dan dagen niet aankomen. Onbegrijpelijk." Want Camps mag dan bij Wageningen University werken, hij is ook maar een mens. Bodemzucht (als in: wat lekker is moet op) is hem niet onbekend.

'De buikpijn komt pas later'

Waarom we maar blijven eten van kruidnoten? Ons lichaam is afgesteld op voedsel waar we moeite voor moeten doen, aldus Camps. We zijn gemaakt voor eten waar we naar moeten zoeken en waar we flink op moeten kauwen, zoals zaden, knollen en fruit. Niet voor eten dat snel bevredigt en waarmee in je in één hap voldoende calorieën binnenkrijgt voor een complete maaltijd - hoe aantrekkelijk ook.

Als we zo'n snack voorgeschoteld krijgen, zegt ons lichaam: bunkeren. "Met de kruiderij erdoorheen krijg je ook nog afwisseling én je eet het in hapklare brokjes", aldus Camps. "Een ultiem product om je aan te overeten. Het plezier komt vanuit je mond en de buikpijn komt pas later."

Diëtist Berdien van Wezel spreekt bij pepernoten, zeker die met chocolade eromheen, van een smaakexplosie. "Heb je er eentje geproefd, dan blijft die smaak in je mond hangen. Het is veel tegelijkertijd en dat is lekker. Je krijgt een verhoogde speekselproductie en dan denk je: dit is lekker. Er worden bovendien geluksstofjes in je hersenen aangemaakt", aldus Van Wezel. "Dan voel je je minder moe en dan ga je door."

Het verraderlijke aan chocoladepepernoten is ook nog de afwisseling door verschillende smaken, van chips of snoep krijg je bijvoorbeeld op een gegeven moment genoeg van de smaak. Dat heet sensory specific satiety. Camps: "Maar net zoals mensen na een te groot diner toch nog een toetje willen eten, eet je door de afwisseling van verschillende smaken strooigoed en chocoladepepernoten misschien wel nog meer."

Nu of nooit

De relatief beperkte tijdspanne waarin je seizoenslekkers kunt kopen, zorgt ook voor een gevoel van schaarste. Je gaat denken: het is nu of nooit, zegt Van Wezel. "Het is moeilijk om je dan te beheersen. Net zoals het moeilijk is om te stoppen als je eenmaal begint met crackers met pindakaas, of M&M's. Ik hoor wel dat mensen eten tot ze misselijk zijn. Dan neem je je voor om het nooit meer te doen, net als wanneer je wakker wordt met een kater."

Het verschil is wel: de meeste mensen zijn niet verslaafd, aldus de diëtist. "Je weet vaak zelf ook wel dat je er te veel van eet, maar bij een verslaving ben je van de wereld, zeg je bezoek af om aan je verslaving te voldoen, sta je rood en ga je je buit verstoppen."

Wat veel vaker gebeurt is dat mensen moe of geïrriteerd thuiskomen en even comfort zoeken. "Er zijn ook mensen die veel drop eten: in de auto, thuis en op werk. Dat is soms wel een verslaving, omdat de stof glycyrrhizine in drop een verslavend effect heeft. Het zorgt ervoor dat je je lekker voelt."

De pepernoot mijden is echt niet nodig, vindt Van Wezel. "Als het sinterklaastijd is, is er borstplaat en gevulde speculaas. Koop het lekker en geniet ervan. Er zijn honderden andere dagen om gezond te eten."