Terwijl steeds meer consumenten proberen bewuster te eten en te minderen met suiker, wordt ze dat door fabrikanten niet altijd makkelijker gemaakt. Op de verpakking prijken claims als 'zonder geraffineerde suiker' en 'geen suiker toegevoegd', maar ondertussen zit er wel kokosbloesemsuiker, agavestroop, siroop en fruitsap in het product.

Hoewel ze misschien gezonder lijken, hebben deze suikers hetzelfde effect op het lichaam als 'gewone' suiker. "Het lichaam maakt geen onderscheid tussen van nature aanwezige suikers uit fruit - fructose - en toegevoegde suikers", vertelde Hanno Pijl, internist en hoogleraar diabetologie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), eerder aan NU.nl.

Babs van der Staak van de Consumentenbond: "Fabrikanten moeten daarom stoppen met het gebruik van misleidende suikerclaims. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport moeten erop toezien dat dit snel gebeurt."

Ook foodwatch is van mening dat fabrikanten eerlijk moeten zijn over hun product, op de voor- én de achterkant van de verpakking. De voedselwaakhond kaartte in 2018 een aantal claims die in strijd waren met de regels omtrent 'zonder toegevoegde suikers' aan bij de Reclame Code Commissie. "We werden in het gelijk gesteld, maar toch zijn de claims niet van de verpakking verdwenen", aldus Frank Lindner van foodwatch.

Fabrikanten zoeken volgens de Consumentenbond en foodwatch de mazen van de wet op. Zo mogen ze de claim 'zonder toegevoegde suikers' niet gebruiken als ze suikers of andere ingrediënten toevoegen voor zoetkracht. Lindner: "Fabrikanten beweren vervolgens bijvoorbeeld dat het toegevoegde appelsapconcentraat bedoeld is als verdikkingsmiddel en niet als zoetstof. Dan is een dergelijke suikerclaim wel toegestaan."

"Onlangs verscheen ook plotseling de claim '0 procent geraffineerde suiker', een door de fabrikant zelfbedachte claim", vertelt Van der Staak. Het blijkt geen officiële voedingsclaim en wordt door de NWVA opgevat als 'suikervrij'. Volgens de wet mag een product dan maximaal een halve gram suiker per 100 gram of milliliter mag bevatten. "Dat is niet het geval bij deze claim, maar tot nu toe wordt er niet gehandhaafd."

Rob Markus, hoogleraar neuropsychologie en psychofarmacologie bij de Universiteit Maastricht, ondersteunt het initiatief en zou bovendien de overheid ertoe aan willen zetten meer regie te nemen. "Consumenten hebben het recht te weten wat ze eten en wat voedingsmiddelenfabrikanten in hun producten stoppen. Bewuste misleiding door fabrikanten typeert helaas onze sterk op marktwerking gebaseerde samenleving", zegt hij. "Blijkbaar kunnen we dit niet louter aan de voedingssector overlaten."