Eten uit de oceaan: Zijn algen het voedsel van de toekomst?

Vers in de salade, geroerbakt bij de pasta, bij de sushi of in een voedingssupplement. Algen kom je steeds vaker tegen. Tegelijkertijd wordt de vraag naar vleesvervangers en duurzaam geproduceerd eten steeds groter. Zijn algen het voedsel van de toekomst?

Het kabinet stelde in 2017 5 miljoen euro beschikbaar voor de ontwikkeling van duurzame zeewierteelt. Betekent dit dat we 'groente uit zee' in de toekomst steeds vaker op ons bord voorbij gaan zien komen? Om die vraag te beantwoorden spreekt NU.nl met Corné van Dooren, expert duurzaam eten bij het Voedingscentrum, en Lolke Sijtsma die als projectleider/microbioloog bij Wageningen Universiteit & Research werkt en de haalbaarheid van duurzame eiwitproductie met microalgen onderzoekt.

Algen in opkomst

Volgens Sijtsma is het woord 'algen' een breed begrip. "De bekendste algen zijn zeewier. Ze lijken op plantjes en groeien in de zee. Ze worden al eeuwen gegeten in Aziatische landen, en krijgen ook in het Westen steeds meer bekendheid door bijvoorbeeld de populariteit van sushi en het gebruik van alginaat in de keuken."

Volgens de microbioloog weten veel mensen niet dat ze vaak ook in aanraking komen met een ander soort algen: de microvariant. "Die zijn een paar duizendsten van een millimeter en zijn vooral bekend geworden als toekomstig brandstofalternatief. Maar ze worden momenteel met name verkocht als voedingssupplement. Albert Heijn heeft zelfs een algenburger in de schappen liggen."

Zeewier bron van jodium en calcium

Volgens het Voedingscentrum zijn zowel zeewier als microalgen over het algemeen erg gezond. Van Dooren: "Ze zitten vol eiwitten en ijzer. Daarnaast bevatten algen ook vitamine B2 en essentiële vetzuren, de zogenaamde visvetzuren. Zeewieren zijn weer een bron van jodium, calcium, fosfor, magnesium, natrium, kalium en vitamine B."

Wel wijst van Dooren erop dat je terughoudend moet zijn met het eten van zeewieren. "Ze kunnen sterk variëren in de hoeveelheid zware metalen, jodium en zout. Een langdurig te hoge inname van zware metalen kan schade toebrengen aan de nieren, lever, hersenen en het zenuwstelsel.  Een te hoge inname van jodium kan de werking van de schildklier verstoren. Eet je zeewier als groente, varieer dan altijd met andere groenten."

Algen als alternatief

Wat zijn nog meer voordelen van algen in ons voedsel? Sijtsma: "In de toekomst moeten we misschien wel tien miljard monden voeden, maar er is steeds minder plek om voedsel te verbouwen en zoetwater wordt schaars. In tegenstelling tot veel landplanten kun je microalgen kweken in zoutwater en op minder productieve grond kweken, zoals verzilte kust. Ook is er vergeleken met andere gewassen veel minder productieruimte nodig."

Van Dooren ziet ook duurzame voordelen. "Omdat er nauwelijks grond, zoetwater en fossiele brandstoffen nodig zijn om ze te laten groeien, is de belasting van deze eiwitbronnen minder hoog voor het milieu dan bij dierlijke varianten." 

Volgens de voedingsspecialist zijn algen een goede vegetarische keuze. "Zeker als er te weinig vis is, kunnen ze belangrijk worden. Oceanen bieden nog veel mogelijkheden om ons van voedsel te voorzien."

'Nog een lange weg te gaan'

Volgens Sijtsma moeten er ook kanttekeningen geplaatst worden bij het consumeren van algen. "De algenproductie is nog lang niet op het niveau waar we het willen hebben. De Nederlandse productie van microalgen is moeilijk in te schatten, maar op wereldschaal hebben we het over 16.000 tot 20.000 ton droge stof per jaar. Bij zeewier is dit aantal honderd keer hoger."

Volgens de microbioloog is dit lang niet genoeg om een belangrijke rol te spelen in onze voedselvoorziening. Daarnaast zijn de kosten voor microalgenproductie ten op zichte van landbouwgewassen nog vrij hoog. "We moeten in enorme getalen produceren om de kosten te kunnen reduceren. Er is dus nog best een weg te gaan."

Daarnaast heerst er ook nog veel onbekendheid bij de consument. Sijtsma: "Men denkt bij algen vaak aan de vervelende groene waas in een aquarium of aan algenbloei in meren en vijvers. Er is veel minder bekend dat ze een heel belangrijke rol spelen in onze zuurstof- en voedselvoorziening. Dan is er ook nog die groene kleur die niet iedereen aantrekkelijk vindt. Maar ik verwacht dat we dit alles goed kunnen verbeteren via onderzoek en communicatie."

Algen op brood of op pizza

Hebben algen als voedsel toekomst? Sijtsma denkt van wel. "Bij microalgen kun je bijvoorbeeld denken aan een algenspread voor op brood, een drankje waarin het verwerkt is of een pizza met algen erop. Voor grootschalige toepassing van deze algen in ons eten verwacht ik echter dat we nog zeker tien tot twintig jaar aan onderzoek kwijt zijn voor het écht zover is."

Ook van Dooren is het ermee eens dat algen als voeding nog in de kinderschoenen staat. "Voor eiwit is het op dit moment eenvoudiger om naar andere plantaardige eiwitbronnen te kijken, zoals bonen en noten. Algen in ons eten bieden wel kansen, maar vooralsnog zeer beperkt."