Werkgevers zitten met hun handen in het haar en passen zelfs de arbeidsvoorwaarden en functie-eisen aan om nieuwe mensen te vinden. In andere sectoren, zoals de land- en tuinbouw, distributiecentra en bezorging, worden vooral arbeidsmigranten ingezet.

Vanuit de maatschappij klinkt steeds vaker kritiek: waarom wordt er geen beroep gedaan op de grote groep mensen die langs de kant staat? Die zouden ook gaten kunnen opvullen, is de gedachte.

Het zogeheten 'onbenut arbeidspotentieel' bestaat inmiddels uit 1,2 miljoen mensen, blijkt uit cijfers van statistiekbureau CBS. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om mensen die officieel werkloos zijn: zij hebben geen betaald werk, maar zijn actief op zoek en zijn meteen beschikbaar. Dat zijn er op dit moment 359.000, zo'n 3,6 procent van de beroepsbevolking. Dat is het laagste niveau sinds 2003.

Verder bestaat de groep uit mensen die wel beschikbaar zijn, maar niet solliciteren naar een baan. En mensen die niet beschikbaar zijn, maar wel solliciteren. "In beide gevallen gaat het vooral om jongeren en mantelzorgers", zegt arbeidsmarktdeskundige Rob Witjes van het UWV.

En dan zijn er nog de 'onderbenutte deeltijders'. "Deze deeltijders willen wel meer werken, maar hebben andere wensen dan hun werkgevers. Dat leidt tot veel discussies", zegt Witjes. Een deeltijder wil bijvoorbeeld meer werken op maandag, terwijl de werkgever juist mensen nodig heeft op zaterdag en zondag. "Dan kiest zo'n bedrijf voor een extra flexkracht voor het weekend."

De onbenutte deeltijders vormen ongeveer 40 procent van de 1,2 miljoen mensen die langs de kant staan. Dat zijn dus ruim 400.000 mensen, onder wie ook veel jongeren.

Het is dus niet zo eenvoudig om langdurig werklozen een-op-een te plaatsen op openstaande vacatures. "Maar het is wel een misvatting dat het gaat om een groep mensen die liever thuis op de bank zit", aldus Witjes.

"Ze zijn ook niet zielig. Het gaat hier over mensen die soms heel moeilijk aan de slag komen, omdat ze bijvoorbeeld twintig jaar ergens hebben gewerkt en na een reorganisatie op straat komen te staan. Zij hebben vaak weinig aan scholing gedaan, waardoor bepaalde vaardigheden ontbreken."

Dan zijn er ook nog mensen die niet zoeken naar werk en ook niet beschikbaar zijn. Denk aan huisvaders of -moeders, mensen in de bijstand en werknemers die van baan wisselen en in die tussentijd een korte vakantie hebben.

Bedrijven doen inmiddels van alles om hun open plekken toch op te vullen. Zij doen bijvoorbeeld aan open hiring, waarbij iemand aan de slag gaat zonder sollicitatiegesprek, cv of bemoeienis van de overheid. Witjes: "Maar er ligt hier ook een taak voor werkzoekenden. Zij moeten zich actiever opstellen en veel duidelijker vragen wat de baan inhoudt. En zorg voor goede begeleiding."