Woensdag spreekt de Tweede Kamer over de Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen, die er is gekomen op initiatief van kabinetspartijen ChristenUnie en D66 en oppositiepartijen PvdA, GroenLinks, SP en Volt. Die wet schrijft voor dat bedrijven die bijvoorbeeld producten uit het buitenland halen, moeten bekijken of bij de productie sprake is van zaken als kinderarbeid, slavernij, ontbossing of andere milieuschade.

Dit moet ervoor zorgen dat Nederlandse bedrijven meer doen om wantoestanden te bestrijden bij bedrijven waarmee ze zaken doen. Denk bijvoorbeeld aan cacaoproductie, waarbij sprake is van kinderarbeid, of palmolie, waarvoor tropisch regenwoud is gekapt.

Hierbij gaat het niet alleen om de toeleveranciers zelf, maar ook om bedrijven waarmee die toeleveranciers samenwerken. En daarmee is meteen een van de pijnpunten van de wet benoemd. Nederlandse ondernemingen stellen namelijk dat het lastig is om eventuele wantoestanden in de hele productieketen na te lopen en aan te pakken.

Daarnaast is de wet volgens critici dusdanig geformuleerd dat elke activist een CEO voor de rechter kan slepen, omdat er ergens in de productieketen iets niet helemaal goed gaat. Ondernemen in het buitenland wordt daardoor zeer lastig.

Bedrijvenkoepel VNO-NCW zou veel liever zien dat dit soort afspraken in Europees verband worden gemaakt. Dit voorkomt dat elk land zijn eigen regels opstelt. Anders kan een Duitse afnemer iets anders van een fabriek in bijvoorbeeld Bangladesh eisen dan een Franse of Nederlandse afnemer.

Voorstanders van de wet stellen juist dat het in Europa allemaal veel te traag gaat. Er is weliswaar Europese wetgeving in aantocht, maar die zou nog jaren op zich kunnen laten wachten, en dat is veel te lang. Ze willen daarom dat Nederland zelf stappen zet, ook omdat omringende landen als Duitsland en het Verenigd Koninkrijk dit ook al hebben gedaan.

Verder zorgt het ervoor dat voorlopers een gelijk speelveld krijgen. Bedrijven die verantwoord ondernemen, maken daar extra kosten voor, bijvoorbeeld doordat ze hun kleding inkopen bij een fabriek die haar medewerkers goed betaalt. Maar als hun concurrenten bij het inkopen van kleding alleen kijken naar de laagste prijs, zijn die in het voordeel.

Hoewel veel bedrijven kritisch zijn op de wet, zijn er in het bedrijfsleven ook voorstanders te vinden. Onder meer kledingketen Zeeman juicht toe dat er nu meer duidelijkheid komt over verantwoord ondernemen en dat er voor iedereen dezelfde standaard komt.

Bovendien zou de vrees om voor het minste of geringste voor de rechter te kunnen worden gesleept niet terecht zijn, stellen de initiatiefnemers van de wet. Strafrechtelijke vervolging kan alleen als bedrijven in hun rapportages geen melding maken van wantoestanden, terwijl ze daar wel van op de hoogte zijn.

Of de wet het überhaupt haalt, is maar de vraag. De zes initiatiefnemers hebben samen maar 57 zetels en hebben dus geen meerderheid. CDA en VVD hebben al gezegd dat ze het voorstel niet steunen. Of er vanuit andere partijen genoeg steun komt, is maar de vraag.

Woensdag spreekt de Tweede Kamer erover. Het gaat dan alleen om een hoorzitting, waarbij belanghebbenden zoals bedrijven en ngo's hun visie op de wet mogen geven. Een inhoudelijk debat in de Tweede Kamer volgt later.