Met de maatregel wil Brussel de oorlogskas van Moskou raken. Maar het is goed mogelijk dat we het straks ook in de eigen kas gaan voelen. Russische olie wordt vaak gebruikt om diesel van te maken, maar door de boycot ontstaat schaarste. Daarbij gaat de prijs vaak omhoog.

"De groothandelsprijs van diesel is al een maand flink hoger dan die van benzine. Dat hebben we nog niet eerder gezien", zegt Erik de Vries van vereniging van energiehandelaren NOVE. "Het is een kwestie van tijd voordat dit doorsijpelt naar de pomp."

Ook Hans van Cleef, energiespecialist bij ABN AMRO, verwacht dat de dieselrijder straks duurder uit is. "Vooral als straks op 5 februari de dieselboycot ingaat, kan dat gevolgen hebben voor de prijs."

Komen we straks dan zonder diesel te zitten? Dat denkt Van Cleef niet. Hij wijst erop dat raffinaderijen in Nederland veel meer olie verwerken dan we gebruiken. "In andere landen zouden wel tekorten kunnen ontstaan, omdat ze daar meer diesel gebruiken, ook als vervanger van gas. Maar in Nederland verwacht ik dat niet zo snel."

Ewout Klok van de Belangenvereniging Tankstations (BETA) is voorzichtiger. "Er is wereldwijd weliswaar genoeg diesel en olie, maar het is de vraag of we dat allemaal op het juiste moment op de juiste plek krijgen. We moeten het tenslotte straks ergens anders vandaan halen, bijvoorbeeld uit Saoedi-Arabië. Dat is een langere route dan vanuit Rusland. Bovendien is het afwachten of er genoeg tankschepen zijn."

De komende maanden worden volgens hem cruciaal. "Dan gaan we zien of we de Russische olie inderdaad kunnen vervangen. Als dat niet lukt, kan het zijn dat tankstations soms 'nee' moeten verkopen." Wel denkt Klok dat eventuele tekorten niet lang duren.

Het kabinet heeft maatregelen genomen om die mogelijke tekorten te kunnen oplossen. Zo zijn afgelopen zomer al extra olie- en dieselvoorraden opgebouwd, boven op de al jaren geldende verplichting om voor drie maanden olie op voorraad te hebben. Verder werkt het kabinet aan een crisisplan, voor het geval er grote tekorten ontstaan. Hoe dit plan er precies uitziet, moet de komende weken duidelijk worden.

Hoewel de maatregel bedoeld is om Rusland pijn te doen, zijn er twijfels of Moskou echt last gaat hebben van de boycot. Weliswaar kan het land zijn olie straks nauwelijks nog kwijt aan Europa, maar wel aan grote gebruikers als China en India. "Die landen vragen om kortingen van 25 tot 30 procent. Maar met de huidige marktprijzen is dat nog steeds winstgevend voor Rusland", stelt Van Cleef.

Hij verwacht verschuivingen op de wereldmarkt. "Rusland gaat meer leveren aan China en India en wij halen meer olie uit andere regio's, bijvoorbeeld het Midden-Oosten. Je zag dat de afgelopen tijd al gebeuren en dat zal de komende tijd doorzetten."

Ook De Vries zet vraagtekens bij de boycot. "Olie-exporterende landen gaan zelf wellicht meer uit Rusland halen. Zo zie je bijvoorbeeld dat Saoedi-Arabië een groter deel van zijn eigen olie exporteert, terwijl het de olie die het zelf nodig heeft in Rusland koopt."

Een ander probleem is dat olie via een omweg alsnog in Europa kan terechtkomen, denkt Van Cleef. "Bijvoorbeeld doordat India het verwerkt tot diesel en die vervolgens doorverkoopt aan ons. Ook zie je dat sommige landen, bijvoorbeeld Kazachstan, meer olie exporteren dan produceren. Je kunt je afvragen waar die extra olie vandaan komt. Het systeem is dus niet waterdicht."