Inflatie is de mate waarin het leven duurder wordt; denk aan de prijzen van je boodschappen tot je energierekening, van je drankje in een café tot je nieuwe auto.

Elke maand komt onder meer het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met een gemiddeld cijfer van hoe sterk de prijzen de afgelopen maand gestegen zijn in vergelijking met dezelfde maand van het vorige jaar. In februari betaalden we gemiddeld 6,4 procent meer dan een jaar geleden in februari. Donderdag komt het CBS met cijfers voor maart. Volgens voorlopige Europese cijfers kwam de Nederlandse inflatie in maart uit op 11,9 procent.

Op dit moment speelt vooral de oorlog in Oekraïne een grote rol in de forse inflatiestijging. Door allerlei sancties tegen Rusland kunnen bedrijven niet meer aan alle producten komen en verstoringen in Oekraïne leiden tot exportproblemen. Daarnaast dreigt de Russische president Vladimir Poetin de gaskraan dicht te draaien, wat de gasprijs hoger en hoger duwt.

Ook de coronacrisis heeft invloed op de inflatie. Aan het begin van de pandemie daalde de vraag naar elektriciteit en gas fors omdat de economie plots stilviel. Toen die sneller dan verwacht weer op dreef kwam, steeg de vraag weer sterk maar het aanbod bleef achter. Dat zorgde al voor de oorlog voor verhoogde prijzen.

De combinatie van die twee zaken stuwde de gasprijs in een jaar tijd 638 procent omhoog. De volledige energierekening, inclusief brandstof, is volgens het CBS tussen maart vorig jaar en maart dit jaar twee keer zo duur geworden.

Ten slotte zijn de prijzen van verschillende producten ook opgelopen door leveringsproblemen. De snelle heropleving na de coronacrisis heeft in de containersector voor tekorten gezorgd. Een container kost nu veel meer dan voor corona en dat wordt deels doorberekend in producten die winkels uit het buitenland moeten halen.

Dat hangt van veel factoren af. De meeste experts zijn ervan overtuigd dat dit type inflatie van voorbijgaande aard is. Klaas Knot zei voor de oorlog in Oekraïne dat de gasprijzen nog lange tijd hoog zouden blijven, maar zouden stoppen met stijgen. Daardoor komen ze niet meer in de inflatiecijfers terecht. Hij verwachtte dat de hoge inflatie nog zou aanhouden tot de zomer van 2023, "zo niet langer".

Wat de gasprijzen echt gaan doen, hangt sterk af van hoe de oorlog in Oekraïne evolueert en wat er gebeurt met de Russische gasleveringen. Poetin heeft donderdag laten weten dat alle westerse landen hun Russische gas vanaf vrijdag in roebels moeten betalen, anders worden hun contracten afgesloten.

Nederland is niet van plan om daarin mee te gaan, zei een woordvoerder donderdag tegen NU.nl. Het is afwachten of Poetin de maatregel ook echt doorzet, maar als dat gebeurt, zullen de energieprijzen nog verder oplopen. Vrijdag lijken alle gasleveringen vanuit Rusland nog normaal te verlopen.

Op dit moment ligt de bal vooral in het kamp van de Europese Centrale Bank (ECB). Die kan door middel van een renteverhoging een rem zetten op de inflatie. Bij een hogere rente verdienen mensen namelijk meer op hun spaargeld, waardoor ze dat langer op hun bankrekening laten staan.

De ECB heeft al voorzichtig laten weten dat de rente in de toekomst omhoog kan gaan. Maar dat gaat pas gebeuren als alle obligatie-opkoopprogramma's zijn afgerond. Dat is waarschijnlijk het geval in het derde kwartaal van dit jaar. Bijkomende voorwaarde is dat de inflatie op lange termijn rond de 2 procent schommelt.

De ECB twijfelt om de rente te verhogen omdat de hoge inflatie op dit moment een gevolg is van externe factoren. "Een renteverhoging zal niet plots sneller containers naar Europa brengen of de gasprijzen verlagen", zei ING-econoom Carsten Brzeski eerder tegen NU.nl. Knot verwacht dat de eerste renteverhoging eind dit jaar zal plaatsvinden.

Ook de Nederlandse overheid kan de pijn verzachten. Die compenseert op dit moment een deel van de energierekening en heeft de accijnzen op brandstof vrijdag verlaagd. Overheidscompensatie lost het probleem niet op, maar maakt het wel makkelijker te dragen.

Nee, het leven wordt overal ter wereld fors duurder. In de VS steeg de inflatie in februari naar het hoogste niveau in veertig jaar en de inflatie in de landen waar met de euro wordt betaald bereikte in diezelfde maand zo'n 6 procent, het hoogste punt in zeker dertig jaar.

In Turkije liep de inflatie in februari op tot 54,4 procent, maar dat heeft andere redenen. De Turkse centrale bank blijft namelijk de ene na de andere renteverlaging doorvoeren omdat president Erdogan tegen alle economische theorieën in denkt dat een lagere rente tot minder inflatie leidt. Voorlopig lijkt dat ook niet te werken, analisten verwachten de komende maanden steeds hogere inflatiecijfers in het West-Aziatische land.