Het plan van de EU komt op een moment dat de gasprijzen torenhoog zijn en iedereen van het Russisch gas af wil, in de eerste plaats om Rusland geen geld te geven voor de oorlog tegen Oekraïne. Daarnaast wil het blok minder afhankelijk zijn van één partij die de gaskraan kan dichtdraaien wanneer ze daar zin in heeft.

Om dat op een goede manier voor elkaar te krijgen, is er volgens experts een gezamenlijke inkoopstrategie nodig.

"Tot aan het begin van deze eeuw deed een aantal Europese landen dat al, maar bij de oprichting van de Europese Unie werd de gasmarkt geliberaliseerd en onderhandelde elk land apart over zijn gascontracten. Dat leidt ertoe dat landen tegen elkaar gaan opbieden en we uiteindelijk meer betalen", legt energie-expert Martien Visser uit. "Heel lang was dat geen probleem, want er was genoeg gas te verdelen. Nu de hoeveelheid gas schaarser wordt, is dat niet wenselijk."

Elk land kan natuurlijk nog steeds met andere landen of bedrijven over contracten onderhandelen. Maar als Duitsland meer biedt voor gas dat in de Rotterdamse haven aankomt, zal dat gas toch in Duitsland belanden, zegt Jilles van den Beukel van The Hague Centre for Strategic Studies.

En als landen gas gaan inpikken van elkaar, komt de leveringszekerheid in gevaar. "Als de hele EU als één blok inkoopt, is de onderhandelingsmacht groter en kan het aanbod eerlijk verdeeld worden."

Het zal niet zover komen dat er een overkoepelend Europees energiebedrijf komt, denkt Visser. Volgens hem wordt beslist in welke landen welke hoeveelheid gas wordt besteld, waarna dat gas volgens de noden over de lidstaten verdeeld wordt, zoals eerder al met de coronavaccins gebeurde. Wat ze dan met dat gas doen, mogen de nationale regeringen beslissen.

Nederland was lang geen voorstander van het plan, maar heeft zich vorige week toch bedacht. Minister Rob Jetten (Klimaat) staat nu volledig achter het idee van een gezamenlijke inkoopstrategie.

Toch is het de vraag hoe haalbaar zo'n strategie is. Elk land heeft tenslotte zijn eigen energiestrategie en ook de infrastructuur is niet overal even ideaal. Zo heeft België bijna geen plaats om gas op te slaan, terwijl er in Nederland juist wel veel opslagplaatsen zijn.

En niet elk land heeft opslagplaatsen voor lng, dus die moeten dan nog gebouwd worden. Of de zee moet verdiept worden om drijvende opslagplaatsen te gebruiken. "Dat duurt jaren, dus het is niet alsof we morgen al kunnen beginnen met het plan", aldus Visser.

Van den Beukel vraagt zich ook af of bepaalde landen achter de schermen niet proberen meer gas te krijgen dan ze volgens de verdeelsleutel nodig hebben. "Je ziet nu al dat verschillende ministers afzakken naar Qatar om gesprekken te voeren over gasleveringen, dus daar worden misschien wel wat deals gesloten. En ik vraag me af of lidstaten bij een volgende crisis niet toch alles op alles zetten om de leveringszekerheid in eigen land te verzekeren, waardoor we in feite opnieuw naar een liberalisering gaan."