De energieprijzen zijn aan een niet te stoppen weg omhoog bezig, lijkt het wel. De gasprijs brak woensdag weer een record en staat nu op 117 euro per megawattuur, maar ook de elektriciteitsprijs stijgt fors. Hoe komt dat en kunnen we er wat aan doen? Antwoorden op vier vragen over de hoge energierekening.

Waarom blijft de gasprijs maar oplopen?

De belangrijkste reden is een fors verhoogde vraag naar gas sinds we vaker thuiswerken en een aanbod dat niet kan volgen. Als de vraag groter is dan het aanbod, lopen de prijzen op.

In Nederland is het probleem vooral dat we erg afhankelijk zijn van het buitenland. Vorig jaar besloot het kabinet om de gaswinning in Groningen "zo snel mogelijk geheel af te bouwen" en dat maakt ons veel afhankelijker van andere landen. Alleen houden die hun gas momenteel liever voor hun eigen inwoners, tenzij Nederland er grof voor betaalt.

Is dit alleen een Nederlands probleem?

Nee, er is in de hele Europese Unie een probleem met hoge gasprijzen en ook landen buiten de EU beginnen er steeds meer last van te krijgen.

De voorbije jaren bleek er een overschot aan lng (vloeibaar aardgas) te zijn, maar dat is de laatste tijd steeds minder het geval. Aziatische landen hebben daar namelijk meer geld voor over dan Europese landen, waardoor het merendeel van de lng naar Azië wordt geëxporteerd.

Daarnaast is er de discussie over de gaspijplijn Nord Stream 2 tussen Rusland en Duitsland. Die is al volledig gebouwd, maar wordt nog niet gebruikt. Er zijn veel protesten tegen het project, omdat het Rusland de optie biedt de gastoevoer eenzijdig af te sluiten bij conflicten. Andere landen hebben die mogelijkheid niet.

Rusland is dinsdag begonnen met het vullen van de pijplijn met gas, maar door juridische procedures komt er nog geen gas onze kant op. Voorlopig zal die pijplijn ook geen potten breken. Volgens uitbater Gazprom kan ze 5,6 miljard kubieke meter gas leveren tegen het einde van dit jaar, terwijl het gasverbruik in de EU in het eerste kwartaal alleen al 132 miljard kubieke meter bedroeg.

De Russische president Vladimir Poetin liet woensdag wel weten dat hij de gaslevering aan Europa verhoogt en een vinger aan de pols houdt van de Europese gasmarkt.

Zijn politici bezig met de hoge energieprijzen?

Ja, het Nederlandse demissionaire kabinet kondigde op Prinsjesdag al aan dat het 375 miljoen euro opzijzet om de energieprijzen aan te pakken. Het verlaagt daarmee de opslagheffing op elektriciteit en maakt een belastingkorting op elektriciteit groter. De belastingen op aardgas, dat momenteel het grootste probleem is, gaan echter omhoog om het gebruik ervan te ontmoedigen. Daardoor betaalt een huishouden met een gemiddeld verbruik dit jaar 21 procent meer aan belasting op energie volgens prijsvergelijker Easyswitch.

Ook de Europese Commissie is bezig met een plan om de energieprijzen in toom te houden. Woensdag is er een debat over de hoge prijzen en na afloop daarvan zal waarschijnlijk meer duidelijkheid komen over dat plan. Verscheidene Europese leiders gaven woensdagochtend al aan dat de EU meer zal gaan investeren in duurzame energie.

Moeten we vrezen voor faillissementen van energiebedrijven? En kom ik dan zonder elektriciteit of gas te zitten?

De kans bestaat dat energiebedrijven omvallen omdat de hoge inkoopprijzen hen in financiële problemen duwen. In het Verenigd Koninkrijk gingen er sinds augustus al meer dan tien bedrijven failliet. De Nederlandse toezichthouder ACM vervroegt daarom zijn jaarlijkse controle op de financiën van energiebedrijven met een maand.

In Nederland ging het laatste energiebedrijf, Robin Energie, in 2019 failliet. Mochten er nu faillissementen volgen, dan hoeven consumenten zich niet meteen zorgen te maken. Iedereen die bij de leverancier in kwestie is aangesloten, wordt meteen overgezet naar een andere leverancier. Daar blijf je sowieso twintig dagen bij aangesloten om de energielevering te verzekeren, waarna je een nieuwe leverancier kunt kiezen als je dat wil. Het contract voor die ene maand wordt dan wel afgesloten voor de hoogste prijs, dus zonder kortingen.