Wat houdt het plan precies in?

Het betekent dat de bitcoin overal in het land als wettig betaalmiddel wordt geaccepteerd. Dit houdt in dat elke winkel verplicht is om de bitcoin te accepteren als klanten ermee willen betalen, al zijn er voor sommige bedrijven uitzonderingen gemaakt. Daarnaast kun je er betalingen aan de overheid mee doen, zoals de belastingbetaling. Het land heeft in de afgelopen tijd 400 bitcoin met een - volgens de huidige bitcoinkoers - totale waarde van 17,8 miljoen euro gekocht.

Elke inwoner kan de digitale portemonnee Chivo downloaden met daarin een stukje bitcoin ter waarde van 30 dollar (ruim 25 euro). De invoering verliep dinsdag niet helemaal vlekkeloos. Chivo was een tijdlang niet te downloaden via de appwinkels van Google, Apple en Huawei.

Hoewel 30 dollar niet veel lijkt, is dat voor veel van de ruim 6,5 miljoen inwoners van het land een flink bedrag. Een groot deel van hen moet rondkomen van minder dan 10 dollar per dag.

Ook zijn er in het land pinautomaten geplaatst, waar de Salvadoranen hun bitcoins kunnen inruilen voor Amerikaanse dollars. De dollar was tot dinsdag het enige wettige betaalmiddel sinds het land twintig jaar geleden zijn eigen valuta had afgeschaft vanwege de instabiliteit ervan. Het gaat in de plannen alleen om de bitcoin en niet om andere cryptomunten.

Waarom wil het land dit?

El Salvador is voor een flink deel afhankelijk van donaties van de 2,5 miljoen Salvadoranen in het buitenland. Die verdienen meestal meer dan hun landgenoten in het thuisland en daarom sturen ze elk jaar zo'n 6 miljard dollar naar familieleden en vrienden in El Salvador. De economie van het land is zelfs voor bijna een kwart afhankelijk van deze giften.

Maar de bedrijven die deze betalingen verwerken, vragen daar flink veel geld voor. President Nayib Bukele Ortez wil deze kosten voortaan omzeilen met transacties in bitcoins. Zo kunnen Salvadoranen het geld rechtstreeks overmaken, zonder dat daar transactiekosten vanaf gaan, is de gedachte.

Het is de vraag of de bevolking er echt op zit te wachten. Uit een recente enquête van een Salvadoraanse universiteit bleek dat ruim twee op de drie ondervraagden weinig zien in de plannen van Bukele. Ze vrezen voor instabiliteit, omdat de waarde van de digitale munt nogal kan wisselen. Ook waren er lokale protesten tegen het voorstel. Overigens is het niet verplicht om met de bitcoins te betalen.

Welke voordelen biedt het?

Allereerst kunnen Salvadoranen in het buitenland dus de transactiekosten voor betalingen omzeilen. De president heeft hier hoge verwachtingen van. Volgens hem kan het gebruik van bitcoins jaarlijks zo'n 400 miljoen dollar aan transactiekosten schelen.

Daarnaast zijn er maar weinig mensen in El Salvador met een bankrekening. Volgens onderzoek van de Wereldbank had zo'n 70 procent van de inwoners in 2017 geen bankrekening. Door de bitcoinportemonnee kunnen zij nu ook aan het financiële systeem meedoen. Hoe meer mensen aan de economie deelnemen, hoe beter dat is voor de welvaart in een land. Het probleem is wel dat de helft van de bevolking niet of nauwelijks toegang tot internet heeft.

Welke risico's kleven eraan?

Zoals eerder al genoemd kan de koers ontzettend snel veranderen. Zo verloor de munt dinsdag in korte tijd 10 procent van zijn waarde. Voor een stabiel financieel systeem is dat een gevaar. Als de waarde van de bitcoin snel daalt, kan het zijn dat de Salvadoranen massaal hun bitcoins willen inruilen voor dollars. Die dollars moet de overheid dan wel op voorraad hebben. Die moeten op de internationale markten worden gekocht, want het bijdrukken van dollars is voorbehouden aan de Verenigde Staten. Bukele denkt echter dat hij momenteel genoeg dollars achter de hand heeft om een koersdaling op te vangen.

Als de koers snel stijgt, kan het zijn dat veel mensen hun bitcoins juist niet uitgeven maar vasthouden. Ze verwachten dan dat ze in de toekomst nog meer waard worden. Voor de economie is het juist belangrijk dat consumenten hun geld blijven uitgeven, zodat winkeliers en andere bedrijven genoeg omzet blijven draaien. Hebben ze die inkomsten niet, dan kan dat tot banenverlies leiden. Een sterk veranderende koers zorgt ook voor onvoorspelbare belastinginkomsten.

Daarnaast is het inruilen van bitcoins voor dollars niet gratis. De beheerder van de pinautomaten waar de Salvadoranen kunnen wisselen, rekent kosten voor elke transactie. Ook wijzen critici erop dat criminelen graag digitale munten - waaronder de bitcoin - gebruiken om geld wit te wassen. Daardoor zouden niet alleen criminelen uit eigen land er veel interesse in kunnen hebben, maar kan het ook zwart geld uit andere landen aantrekken.