In de regio Haaglanden staan in totaal 160.000 mensen ingeschreven die een sociale huurwoning zoeken. Zo'n 70.000 van die mensen zoeken actief naar een huis. "Maar er komen nog geen 10.000 huizen per jaar vrij om te verhuren", zegt Jozefine Hoft, directeur van de overkoepelende vereniging Sociale Verhuurders Haaglanden (SVH).

Ondertussen groeit door de coronacrisis de groep die een sociale huurwoning zoekt. "Normaal gesproken zien wij het aantal zoekers met 4 procent stijgen per jaar, maar nu stijgt het aantal zoekers al twee jaar op rij met 7 procent", zegt Hoft. "Mensen zijn er niet meer zeker van dat ze genoeg blijven verdienen om hun huis te betalen."

De sociale huurmarkt wordt dus krapper en volgens Coen Springelkamp van de woningcorporatie Ymere is een belangrijke oorzaak daarvan die andere crisis op de woningmarkt: de prijzen die maar blijven stijgen. Door die hoge prijzen kunnen mensen een ander huis niet goed betalen, waardoor ze blijven zitten.

Daardoor blijven huurders soms noodgedwongen wonen in een sociale huurwoning waar ze te veel voor zijn gaan verdienen of die niet meer bij hun gezinssituatie past, en zijn ze dus scheefwoners. Dat is eigenlijk "niet wenselijk", zegt Springelkamp, "maar wat is voor hen het alternatief?". In deze markt kun je het scheefwoners niet echt kwalijk nemen dat ze in een te goedkope of niet passende woning blijven wonen, vindt hij.

Dat laat een rekenvoorbeeld van de Hypotheker ook goed zien. Als een alleenstaande 41.000 euro per jaar verdient, net boven modaal en ook net boven de grens voor een sociale huurwoning, kan hij met een rente van 1 procent (de gemiddelde hypotheekrente voor tien jaar rentevast met NHG van de tien jaar met NHG) maximaal 185.896 euro lenen voor een huis. Afgelopen week bleek uit een berekening van de Hypotheker dat met bijna datzelfde bedrag slechts 3 procent van het huizenaanbod bereikbaar is.

Ook het tekort aan woningen zorgt ervoor dat de sociale huurmarkt op slot zit. De SVH heeft om die reden een seniorenmakelaar in het leven geroepen. "Die kijkt vooral naar de empty nesters, die in een gezinswoning wonen terwijl de kinderen al zijn uitgevlogen", zegt Hoft. "Die wonen misschien al veertig jaar in hun huis en willen nog één laatste keer verhuizen." Hun volgende huis moet dus aan veel eisen voldoen, maar zo lang ze dat niet vinden - en die zoektocht is niet makkelijk - komt hun gezinswoning ook niet vrij.

Hoewel de seniorenmakelaar wel helpt, zijn er structurele oplossingen nodig. Theo Scholte van koepelorganisatie Aedes zegt dat de kloof tussen de sociale huur en middenhuur kleiner moet worden. "Het kan nu zo zijn dat je bij de overstap van sociale huur naar middenhuur geconfronteerd wordt met een verdubbeling van de huurprijs, terwijl je er in de praktijk slechts één extra kamer bij hebt gekregen." Geen goede deal, dus mensen blijven dan liever zitten. Door het middensegment te reguleren, stromen mensen makkelijker door.

Daarnaast kan ander beleid ook een oplossing zijn. Mensen moeten soms vijftien jaar ingeschreven staan om een woning te krijgen, maar raken hun inschrijfduur kwijt zodra ze een huis accepteren, zegt Springelkamp. Daardoor moeten ze nog eens vijftien jaar blijven zitten in hun huis, dat tegen die tijd misschien helemaal niet meer bij ze past, voordat ze kunnen doorstromen naar een andere sociale huurwoning. In de regio Amsterdam wordt daarom gewerkt aan een ander systeem.

Maar de belangrijkste oplossing volgens Hoft: meer huizen bouwen. "Dat heeft simpelweg het grootste effect."