"Vanaf 3 juli treedt nieuwe Europese wetgeving in werking", vertelt Mariska Joustra van Milieu Centraal. "Die geldt voor alle lidstaten, dus ook voor Nederland." De regels zijn bedoeld om zwerfafval en de plastic soep in zee tegen te gaan. Oude voorraden van de producten die op de 'zwarte lijst' gaan, mogen nog wel opgemaakt worden.

Ook sigarettenpeuken staan op de lijst van producten die aangepakt moeten worden. "Die zijn niet afbreekbaar en zouden dus helemaal niet in de natuur terecht moeten komen", zegt Joustra. Maar die peuken worden nog niet verboden. "Op een pakje sigaretten moet voortaan een waarschuwing staan dat er plastic in zit met daarbij een afbeelding van een dode schildpad in de zee."

Op verpakkingen van vochtige doekjes en tampons komt die waarschuwing ook te staan. "Vanaf 2025 moeten de producenten van deze producten ook de consumptie ervan ontmoedigen en een bijdrage leveren aan de kosten van het opruimen ervan", weet Joustra. Die consumptie verminderen kan bijvoorbeeld door een heffing in rekening te brengen.

Dat geldt ook voor wegwerpdrinkbekers en eenpersoonsvoedselverpakkingen. "Daarvan kan de consumptie ook verminderd worden door bijvoorbeeld juist korting op een drankje te geven als iemand zijn eigen beker meebrengt." Piepschuimverpakkingen gaan vanaf nu al helemaal in de ban. Verder komen ook snoepwikkels en plastic tasjes nog aan de beurt.

Het statiegeld op kleine plastic flesjes dat 1 juli al is ingegaan, maakt eveneens onderdeel uit van de reeks aan maatregelen. "Waarbij een financiële prikkel wordt gegeven om het plastic weer in te leveren." Vanaf 3 juli 2024 moeten fabrikanten er dan ook nog voor zorgen dat het dopje aan het flesje vastzit. Op blikjes zit vanaf 2023 statiegeld.

Voor veel producten gelden verschillende maatregelen en ingangsdatums. Dat maakt het er niet overzichtelijker op. "Het gaat bij elkaar wel om een heel grote omslag bij heel veel verschillende producten", relativeert Milieu Centraal. "In allerlei andere delen van de industrie. Er is heel veel in gang gezet." Zo moeten producenten van plastic flessen nu ook al meer gerecycled materiaal gebruiken.

Deze producten zijn per 3 juli verboden

Er ligt natuurlijk ook een verantwoordelijkheid bij de consument. "Zoals bij de rietjes. Die kun je van rvs kopen of een andere materiaal dat schoon te maken is. Vaak is herbruikbaar het beste, maar ook schoonmaken kost energie. Het beste rietje is eigenlijk gewoon het rietje dat je niet gebruikt", zegt Joustra. "Tenzij het rietje natuurlijk medisch noodzakelijk is."

De tien producten op de lijst zijn goed voor 70 procent van al het zwerfvuil op zee in de EU.