Eigenlijk zou een pensioenfonds als ABP de uitkeringen moeten verlagen als de dekkingsgraad onder een niveau van rond de 104 procent belandt. "Met het oog op de komst van het nieuwe pensioenstelsel en de coronacrisis is dit nu versoepeld naar 90 procent", zegt Kees Goudswaard, hoogleraar economie en bijzonder hoogleraar sociale zekerheid aan de Universiteit Leiden.

Het uitbreken van de coronacrisis zorgde in eerste instantie voor een schok op de financiële markten en als gevolg daarvan daalden de dekkingsgraden van de pensioenfondsen hard. Ook de lage rente heeft zijn weerslag op de dekkingsgraad. "Simpel gezegd, als ik over tien jaar 100 euro wil uitkeren en de rente is 0 procent, dan moet ik dus nu al 100 euro in kas hebben", aldus Goudswaard. Dat zou neerkomen op een dekkingsgraad van 100 procent.

Pensioenen verhogen, ook wel indexeren genoemd, is lange tijd helemaal niet aan de orde geweest. Bij indexeren worden de pensioen gelijk aan de inflatie verhoogd, waardoor gepensioneerden niet inboeten aan koopkracht. Dat was door de dekkingsgraden en eisen jarenlang niet aan de orde. "Medio december is door de minister aangekondigd dat vanaf een dekkingsgraad van 105 procent weer geïndexeerd mag worden", laat Goudswaard weten. "Dat was boven de 120 of 125 procent."

Dat is ook zo afgesproken in de aanloop naar het nieuwe pensioenstelsel. "Een stelsel waarin de plussen en de minnen meteen al worden verrekend." De nieuwe pensioenwet moet komende zomer worden goedgekeurd. In 2022 wordt die van kracht en tussen 2022 en 2026 kunnen de fondsen overgaan. "Dan bouw je geen rechten meer op maar persoonlijk kapitaal."

Eigenlijk gaat het hetzelfde als bij een aandeel, alleen een stuk minder beweeglijk omdat het risico nog wel over de grote groep deelnemers wordt uitgespreid. "En dan is ook geen rekenrente meer nodig", zegt de hoogleraar, die als naamgever en voorzitter van de Commissie Goudswaard betrokken was bij de totstandkoming van het nieuwe pensioenstelsel.

Iedereen is het er wel over eens dat ons huidige pensioenstelsel heel ingewikkeld is. "Het nieuwe stelsel is ook nog wel enigszins ingewikkeld, maar veel minder dan nu en mensen zullen beter begrijpen hoe het in elkaar zit."

Goudswaard denkt dat de pensioenfondsen dit jaar wel ongeschonden uit de 'dekkingsgraad-strijd' zullen komen. "Vanaf 2026 zijn we definitief over op het nieuwe stelsel en behoort de dekkingsgraad tot het verleden."

De dekkingsgraden van de Nederlandse pensioenfondsen lopen behoorlijk uiteen, afhankelijk van de samenstelling van de bezittingen. De grotere fondsen ABP en PFZW zaten in oktober nog onder de 90 procent, maar in november nipt erboven. ABP geeft op 4 januari een eerste indicatie van de dekkingsgraad over december, die wordt op 21 januari definitief bekendgemaakt.