De Nederlandse economie is in het tweede kwartaal van dit jaar met 8,5 procent gekrompen vergeleken met het kwartaal ervoor, toen ook al sprake was van een teruggang. "Een dergelijke krimp is niet eerder gemeten", meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag.

Bij twee kwartalen van krimp op rij wordt gesproken van een recessie. "Het woord recessie is hier nauwelijks op zijn plaats", zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. "Er is kolossale schade aan de economie met twee kwartalen op rij met in totaal 10 procent krimp. Zelfs in de jaren dertig hebben we niet zo'n teruggang gezien."

De daling van het bruto binnenlands product (bbp) in het tweede kwartaal, het eerste volledige kwartaal tijdens de coronacrisis, is voor meer dan de helft toe te schrijven aan een afname van bestedingen door consumenten. "Maar eigenlijk zit de krimp overal", zegt Van Mulligen.

"Met name in de sectoren die het zwaarst door de lockdown geraakt zijn, zoals cultuur en recreatie, vervoer en horeca." Daar valt bijvoorbeeld ook de reis- en luchtvaartsector onder. Maar ook de lagere productie in de zorg , door uitgestelde en vermeden zorgbehandelingen, droeg bij aan de krimp.

Consumenten gaven in het tweede kwartaal 10,4 procent minder uit dan in de eerste drie maanden van 2020 en de investeringen daalden met 12,4 procent. "De uitvoer en invoer van goederen en diensten daalden met respectievelijk 9,8 en 8,3 procent. De overheidsconsumptie tenslotte daalde met 3 procent."

Ook zonder lockdown is het minder druk

De economische teruggang zet ook zonder lockdown door, constateert het CBS. "De krimp wordt in de eerste plaats veroorzaakt door het coronavirus. Want sinds de horeca weer open is, is het nog steeds niet druk, een paar mooie dagen daargelaten", zegt de hoofdeconoom. "Mensen kiezen er nu zelf voor om dingen niet te doen als gevolg van het virus."

Toch zijn er wel wat lichtpuntjes te zien aan het eind van het tweede kwartaal. "Maar zolang corona nog hier is, zijn de problemen voor de economie ook nog niet voorbij."

Nederland is ook sterk afhankelijk van de export en omdat het coronavirus overal is verspreid, nam ook de internationale handel flink af. "En het inkomend toerisme, dat tot de export van diensten wordt gerekend."

Ten opzichte van andere Europese landen deed Nederland het vooralsnog relatief beter. "De krimp in Nederland was wel kleiner dan gemiddeld in de eurozone en in de ons omringende landen, zoals Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en België."

De Europese economie is overigens ook bij tweede berekening fors gekrompen in tweede kwartaal, zo meldt Eurostat vrijdag. De economie van de eurozone kromp met 12,1 procent, die van de EU met 11,7 procent. Eerder werd in de EU nog uitgegaan van een krimp van 11,9 procent.

Veel grotere teruggang dan tijdens financiële crisis

De krimp in Nederland van 8,5 procent van kwartaal op kwartaal en 9,3 procent op jaarbasis zijn gebaseerd op een eerste raming van het CBS. Doorgaans wijken de definitieve cijfers daar niet veel van af. De coronacrisis zorgt wel voor grotere onzekerheid, tekent het CBS bij de cijfers aan.

Het statistiekbureau meet de economische groei sinds 1987. Tot het afgelopen kwartaal was de krimp van 3,6 procent in het eerste kwartaal van 2009 ten tijde van de financiële crisis de grootste gemeten teruggang.