In veel delen van Nederland loopt het watertekort op, en de gevolgen daarvan zullen door de aanstaande hittegolf naar verwachting nog erger worden. Boeren dreigen daardoor flink in de problemen te komen. "We houden ons hart vast voor de week die komen gaat."

"Droogte is één ding, maar die hoge temperaturen kunnen de nekslag zijn voor veel gewassen", zegt Joris Baecke van ZLTO, de vereniging van ruim dertienduizend boeren en tuinders in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Gelderland. En warm wordt het: op donderdag wordt het in sommige delen van het land naar verwachting zelfs ruim boven de 35 graden.

In 2018 was de droogte zo ernstig dat sommige boeren hun oogst zagen mislukken: ze waren genoodzaakt hun land om te ploegen, in plaats van dat ze hun gewassen konden oogsten. Dat dreigt nu opnieuw, stelt ZLTO.

Op achterstand door vorig jaar

Door de extreme droogte van vorig jaar begonnen veel boeren dit jaar met een achterstand door een watertekort in de bodem, legt Baecke uit. Vooral op plekken waar geen zoetwaterbronnen in de buurt zijn om het land mee te 'beregenen', ofwel nat te houden, is het probleem nu al groot en dreigt de oogst te mislukken. "Op sommige plaatsen is al slijtage van gewassen te zien."

Het gaat om vrijwel alle groentegewassen op de velden, van uien tot aardappelen, wortelen en suikerbieten. "En ook bij boomgaarden zie je een langzamere vruchtontwikkeling. Het is nog wel te vroeg om te zeggen dat het daar misgaat, omdat bomen iets langer bestand zijn tegen droogte, en ze ook in augustus nog kilo's kunnen maken."

De echt grote problemen bevinden zich echter niet in het zuidwesten, maar in het oosten van Nederland. Hier zijn verschillende waterschappen al gestopt met het beregenen met water uit beken, sloten en vijvers. Dat betekent dat veel boeren moeten afwachten wat het weer doet en geen stappen kunnen zetten om de bodem handmatig vochtig te houden met waterbronnen in de buurt.

'Zorgelijke situatie'

Grote kans dus dat boeren het hier helemaal moeilijk hebben. "Bij ons in de Achterhoek zijn echt de donkerrode plekken op de kaart te zien", zegt een woordvoerder van waterschap Rijn en IJssel, verwijzend naar de droogtemonitor van het KNMI. Volgens haar hebben sommige boeren door de lessen van vorig jaar wel gekozen voor de aanschaf van een grondwaterpomp.

Brenda Timmermans van LTO Noord, waaronder ook de regio's in het oosten vallen, spreekt van een "ware mokerslag" voor boeren. "Het is zorgelijk: naast de droogte krijgen we nu ook nog hitte. Doordat veel gewassen al niet zo groot zijn, is een groter deel van de zwarte aarde onbedekt en brandt de zon daar nog sterker op."

"Dit is al het tweede jaar, dus voor veel boeren is de financiële klap groot", vervolgt Timmermans. "Niet iedereen is er bovendien voor verzekerd als gewassen mislukken. Maar ja, misschien moeten we er wel aan wennen dat droogte en hitte vaker voor gaan komen."

Grotere kans op extreem weer

Daar lijkt het inderdaad op: volgens het KNMI neemt de kans op extreem weer al jaren toe, met hittegolven en droogte, maar ook met zware buien als gevolg. Boeren hebben idealiter land met een bodem die enerzijds water goed kan wegvoeren als het met bakken uit de hemel komt, en anderzijds vocht kan vasthouden wanneer dat nodig is. "We moeten het watersysteem afstellen op dat dubbele doel", zegt Baecke.

"Verder moeten er ook bodemverbeteraars ingezet worden", vervolgt hij. "Het belang van een weerbare, gezonde bodem heeft door de problemen van 2018 en nu de volle aandacht van de boeren."