Het nationaal consortium Zon op Water presenteert donderdag een voorstel om honderden drijvende zonnepanelen op Nederlandse wateren te plaatsen. Op NUjij, het discussieplatform van NU.nl, roept het nieuws veel vragen op. Past dit wel in het Nederlandse landschap?

Volgens Zon op Water, een samenwerkingsverband van bedrijven, Rijkswaterstaat, 35 gemeenten en kennisinstellingen, zijn de beoogde zonneparken op water nodig om de klimaatdoelen te halen. Er liggen voorstellen klaar voor zonneparken die in totaal evenveel energie als een kleine kolencentrale moeten opleveren.

“Waarom een industriële laag over Nederland smeren, als er ook lege daken beschikbaar zijn?”
Shanti Haas , Natuurmonumenten

Maar waarom wil het consortium zonnepanelen op het water en niet op lege daken van bijvoorbeeld industrieterreinen, overheidsinstellingen en stations?

Volgens Michelle Talsma, die namens Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) betrokken is bij Zon op Water, worden meerdere opties meegewogen. "Het is verstandig om te beginnen daar waar het geen kwaad kan: harde infrastructuur zoals daken van huizen. De vraag is of je het daarmee redt. En daarom wordt er gekeken naar zon op water."

Een bijkomend voordeel aan drijvende zonneparken is dat ze kunnen meedraaien met de zon, wat de opbrengst met zo'n 30 procent kan verhogen.

Ruimte voor 145 miljoen panelen op daken

Natuurorganisaties zijn fel tegen de drijvende zonneparken. Volgens een in 2017 verschenen onderzoek van Natuur & Milieu is er in Nederland namelijk nog ruimte voor 145 miljoen panelen op daken.

Shanti Haas van Natuurmonumenten zegt dat dit genoeg is om aan de klimaateisen te voldoen. "Waarom een industriële laag over Nederland smeren, als er ook lege daken beschikbaar zijn?"

Wiep Folkerts, projectleider van het consortium Zon op Water en werkzaam bij ECN, onderdeel van TNO, kan zich vinden in het onderzoek van Natuur & Millieu, maar is ervan overtuigd dat op langere termijn de daken niet genoeg potentie hebben. "Daar zijn alle rekenmeesters het over eens".

Volgens Folkerts moeten we 'noodgedwongen' naar het water. "Maar daar moet wel draagvlak voor zijn. Dat moet de politiek gaan afwegen."

Drijvende panelen op het IJsselmeer

De gevolgen voor de ecologie zijn bijvoorbeeld nog niet volledig in kaart gebracht. Wel is al met modellen onderzoek gedaan naar de invloed van schaduw op verschillende waterplanten. "De effecten op het zogenaamde lichtklimaat lijken beperkt, afhankelijk van de zondoorlatendheid van de panelen, de grootte van het zonnepark en de plek in het water", zegt Talsma van STOWA.

Er is door onderzoekers aan de hand van deze modellen een monitoringsprotocol ontwikkeld, waarmee wordt gekeken wat de effecten in de praktijk gaan zijn. Het plan is daarbij om de zonneparken vooral op zand- en baggerdepots te plaatsen, om zo de natuur te niet teveel te belasten.

Natuurbeschermingsorganisaties hebben hier echter geen vertrouwen in. Zo heeft de politiek zich al uitgelaten over drijvende zonnepanelen op het IJsselmeer.

Vogels botsen op panelen

Met name de grootschaligheid is Natuurmonumenten een doorn in het oog. "Zonnepanelen op het water op deze schaal is nieuw: de effecten op de ecologie zijn onbekend", zegt Haas. Ook kunnen er op de beoogde locaties vogels zitten. "Van sommige vogelsoorten is bekend dat ze de panelen kunnen aanzien voor water, waardoor ze op de panelen botsen."

Hoewel de ideeën er zijn, en er op kleine schaal met drijvende zonnepanelen wordt getest in bijvoorbeeld waterbassins, is het nog niet zeker of de drijvende zonnepanelen er op grote schaal komen.