Honderden fulltimevakantiebanen zijn deze zomer niet ingevuld. Bovendien voldoen veel thuiszorgorganisaties niet aan de eisen voor het leveren van goede zorg, bleek uit onderzoek van de Consumentenbond naar de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) deze maand.

De werkdruk voor thuiszorgpersoneel is deze zomer nog extremer dan vorig jaar, zegt ook Margriet Bakker van belangenvereniging voor verzorgenden en verpleegkundigen V&VN.

Er zijn tot 2025 125.000 verzorgenden en verpleegkundigen nodig, onderzocht de V&VN. Bakker: "Thuiszorgorganisaties treffen noodmaatregelen. Familie wordt gevraagd bij te springen, cliënten krijgen vijf minuutjes korter tijd zodat er één medewerker minder ingezet hoeft te worden en het personeel krijgt kortere vakanties."

We willen wel, maar we kunnen het niet, zegt wijkverpleegkundige Maria Schaap uit Almere. Sinds oktober vorig jaar staan er meerdere vacatures open bij Schaaps wijkteam, maar nog steeds heeft niemand gereageerd. "We werken structureel over en sinds juni hebben we een patiëntenstop.''

"Onze avonddiensten zijn zeven uur achter elkaar doorwerken, zonder pauze. Maar als iemand zich niet lekker voelt, blijf je nog even, dus je gaat nooit op tijd weg. We hebben nieuw bloed nodig in ons team."  

Teun de Bruijn werkt als zelfstandig verpleegkundige in onder andere de thuiszorg. "De thuiszorg is bagger. Het is niet leuk meer. Het is onveilig, onverantwoordelijk en onderbetaald."

De Bruijn werkt al ruim dertig jaar voor alle grote thuiszorgorganisaties, vertelt hij, en het werk wordt zwaarder, commerciëler en egoïstischer. "We werken nu met zorgmomenten, een afgebakend tijdslot. Laatst was ik bij een oud dametje dat begon te huilen. Haar zoon deed rot, ze was eenzaam. Ik had een kwartiertje, moest door naar de volgende. Wat moet ik dan doen, zeggen dat ze een zorgmoment moet boeken om te huilen?"

Als wijkverpleger heb je een eigen route en tegenwoordig altijd gebroken diensten, vertelt De Bruijn. 's Ochtends vroeg op, vrij in de middag en 's avonds weer terug. "Een bittere business. Je werkt alleen, je hebt geen tijd voor gezelligheid of koffie met je cliënt. Die worden er van dit systeem ook niet leuker op, ze gaan je claimen en eisen hun recht op het zorgmoment op. Iedereen loopt weg uit de thuiszorg."

Mirjam Hunze is zo'n ontevreden cliënt. Hunze maakt al ruim achttien jaar noodgedwongen gebruik van thuiszorg, omdat haar zoon Senna (22) vanwege een verstandelijke beperking zorg nodig heeft.

De zorgverleners die dagelijks op de stoep staan, rouleren om de haverklap en zijn niet altijd competent. "Laatst stuurde mijn zoon me een foto van de thuiszorgmedewerkster. Ze was op de bank in slaap gevallen en hij durfde haar niet wakker te maken. Ik kan er niet op vertrouwen dat er thuis geen gekke dingen gebeuren als ik er niet ben."

"Senna werd een keer meegenomen door de thuishulp zodat hij bij haar thuis in bad kon, dat leek haar leuk. Weer een andere thuishulp trof ik aan met haar pantoffels aan, een mandarijntje en een puzzelboekje op schoot, terwijl mijn zoon voor zich uit zat te staren. Ik vraag toch om een zorgprofessional, niet om een oppas?"

Alle plannen en initiatieven om het tekort aan zorgpersoneel op te lossen, hebben nog niet de gewenste uitwerking: uit een peiling van V&VN ziet 62 procent van de ruim 2.600 respondenten, verpleegkundigen en verzorgenden, een verslechtering van de werkdruk vergeleken met afgelopen zomer. 

Bakker: “Daarom is het belangrijk om naar langetermijnoplossingen te kijken, zodat het huidige personeel behouden kan worden en het vak aantrekkelijker wordt voor nieuw personeel. Bijvoorbeeld investeren in het opleiden van personeel, beter salaris, betere contracten en minder administratieve lasten voor wijkzorg."

Een lichtpuntje in het aantrekken van personeel: de numerus fixus aan de opleiding Verpleegkunde is onlangs afgeschaft, vertelt Bakker. Een tijd lang werd er geloot voor de opleiding, waardoor het aantal afgestudeerde verpleegkundigen onnodig laag is gebleven.

We moeten korte metten maken met het imagoprobleem, zegt Thom Meens van de Patiëntenfederatie. Zij publiceerden in november een onderzoek waarbij 1.262 thuiszorgcliënten werden ondervraagd. 43 procent geeft aan minder zorg te krijgen dan nodig is, 35 procent moet heel lang wachten voordat ze de nodige zorg krijgen en 26 procent kreeg niet de zorg die nodig is.

"Verhalen over gigantische werkdruk, tachtig cliënten per dag verzorgen en bovendien het idee dat je de hele dag steunkousen moet aan- en uittrekken: dat helpt niet. Niemand die dan denkt: hé, dat wil ik ook."

De thuiszorg is mooi en kan mensen echt uit een isolement halen, maar nu zijn ze vooral bezig gaten te vullen, zegt Meens van de Patiëntenfederatie. "De meeste patiënten die we spreken, zeggen dat de jongens en meiden die over de vloer komen hun stinkende best doen, maar dat ze het gewoon niet aankunnen. Als thuiszorgorganisatie zou ik het ook niet meer weten."