Die cultuuromslag is nodig om de door schandalen beschadigde reputatie van de beroepsgroep te herstellen. Dat stelt een werkgroep van jonge partners van accountantskantoren in een donderdag gepubliceerd rapport.

Zo zouden accountantsorganisaties een raad van commissarissen moeten instellen met externe leden, die het bestuur benoemt en beloont op basis van haar kwaliteitsprestaties. Een ander voorstel is dat bestuursleden van accountantsfirma's voortaan een winstonafhankelijke beloning ontvangen. Een bonus mag maximaal 20 procent van het salaris bedragen en mag alleen worden uitgekeerd als langetermijndoelstellingen zijn gehaald.

De accountants pleiten ook voor een beroepseed. Zij willen verder dat er een onafhankelijk instituut wordt opgericht, dat onder andere onderzoek doet naar incidenten.

Om te voorkomen dat firma's gedreven door winstbejag te veel opdrachten binnenhalen waardoor de kwaliteit van de controles op de tocht komt te staan, pleit de werkgroep voor ''meer partners op minder opdrachten''. Accountants moeten binnen hun organisatie beter worden begeleid en vaker dan nu het geval is moet de kwaliteit van hun werk worden beoordeeld.

De werkgroep geeft met het rapport gehoor aan de oproep van minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën aan de sector om zelf met voorstellen te komen om het vertrouwen van het publiek in de accountancy te herstellen. Aanleiding was een reeks van incidenten waarbij Nederlandse accountants waren betrokken.

Dat de kwaliteit in bijna de helft van de accountantsverklaringen onder de maat is, ''is onacceptabel''. Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën zei dat donderdag in een toelichting op maatregelen die hij gaat nemen om het werk van de accountancysector in Nederland op te krikken.

Dijsselbloem benadrukt dat bedrijven, burgers, beleggers en de overheid moeten kunnen vertrouwen op de juistheid van accountantsverklaringen. Dat kon kennelijk de afgelopen jaren niet, want accountants maken te veel fouten en opereerden niet altijd onafhankelijk. Dijsselbloem denkt niet dat accountants bewust hebben geblunderd, maar constateert wel dat de kwaliteit te vaak onder de maat was.

Ondanks plannen vanuit de sector zelf, gaat Dijsselbloem nu ook zelf ingrijpen. ''We gaan nu op onze strepen staan. De kwaliteit moet nu snel omhoog.'' Hij gaat in de wet verankeren dat de Autoriteit Financiële Markten (AFM) meer macht krijgt om in te grijpen bij accountants en ook hele hoge miljoenenboetes kan geven bij nieuw falen.

Dijsselbloem gaat voor de top van de accountants een geschiktheidstoets invoeren, net als bij banken en verzekeraars. De geschiktheidsverklaring kan indien nodig door de AFM ook weer worden ingetrokken. Hij is ook van plan de verjaringstermijn in het tuchtrecht te verlengen, en dat op te nemen in de wet.

Verder wil hij het interne toezicht verbeteren voor accountancyorganisaties die een vergunning hebben voor het controleren van organisaties als banken en verzekeraars. Accountantsorganisaties krijgen een wettelijk verplichte raad van commissarissen met duidelijk omschreven bevoegdheden. Die zijn onder meer verantwoordelijk voor benoeming en ontslag van de bestuursleden en zien toe op het beloningsbeleid.

"Accountants hebben de afgelopen jaren zeer grote fouten gemaakt en hun publieke taak ernstig veronachtzaamd', stelt PvdA-Tweede Kamerlid Henk Nijboer. "Ze werden teveel gedreven door het eigen belang." 

In de kamerbreed aangenomen motie Nijboer is de sector gevraagd met voorstellen te komen om de kwaliteit te verbeteren.

De PvdA zegt vandaag een debat aan te vragen over de voorstellen, zodat de bijbehorende wetten zo snel mogelijk kunnen worden aangepast om de kwaliteit te verbeteren. "Alleen dan kan de samenleving weer vertrouwen op een goedkeurende accountantsverklaring", aldus de partij. 

VVD-Kamerlid Aukje de Vries pleit voor een harde aanpak van falende accountants. Op verzoek van de VVD zal de verjaringstermijn in het tuchtrecht verlengd worden, zodat accountants langer aangepakt kunnen worden.

AFM ziet structurele tekortkomingen accountants