
'Merkel moet meer zijn zoals Thatcher'
Dit stelt de Duitse topeconoom Hans Werner Sinn woensdag in een interview met NU.nl. Sinn werd door de Britse krant The Independer in 2011 uitgeroepen tot een van de tien meest invloedrijkste mensen ter wereld wegens zijn visie op de schuldencrisis.
Hij heeft veel kritiek op de manier waarop de ECB in de laatste jaren de crisis probeerde te bezweren door het op grote schaal opkopen van staatsobligaties van noodlijdende landen en vindt dat Griekenland uit de euro moet stappen. Sinn is in Nederland wegens een lezing die hij geeft op de universiteit van Tilburg.
Woensdag is in Brussel opnieuw een informeel overleg tussen de Europese leiders over de schuldencrisis. Als u vandaag Merkel aan de telefoon zou hebben, wat zou u haar adviseren?
"Om meer zoals Margaret Thatcher te zijn: ze moet vaker nee zeggen. Bijvoorbeeld tegen de eurobonds, die de nieuwe Franse president Hollande zo graag wil instellen. Dat vind ik een absurd plan, omdat dit het socialiseren van schuld betekent. Van landen die in het verleden teveel geconsumeerd hebben en hun rekening niet meer kunnen betalen."
"Ze kunnen met de eurobonds de rekening daarvoor bij andere landen neerleggen en daarmee bij de belastingbetaler in die landen. Ik vind: iedereen moet voor zichzelf betalen. Zelfs in de Verenigde Staten delen de staten de verantwoordelijkheid on hun schuld af te betalen niet."
Volgens u is het het beste dat landen als Griekenland en Portugal uit de eurozone stappen. Is dit bedoeld als een tijdelijke of permanente maatregel?
"Dit is een aanbeveling voor deze landen, ook al zal het ook een voordeel opleveren voor de hele eurozone. Van Griekenland weet ik zeker dat de zaak uitgemaakt is. Ik ken geen enkele econoom die denkt dat het land binnen de euro kan blijven. Maar ik zeg het vooral voor de mensen in Griekenland zelf."
"De mensen daar hebben geen kans op een goede toekomst als ze in de euro blijven. Griekenland is te duur geworden. Als je lonen en onkosten te hoog zijn, dan kan je als land niets exporteren."
"Het land zou een kostenreductie van 37 procent moeten doorvoeren om op hetzelfde prijsniveau te komen als buurland Turkije. Daar zijn dezelfde tempels, hetzelfde zeewater en eten. En de toeristen, die verantwoordelijk zijn voor een groot deel van de inkomsten van Griekenland, zullen wegens de hogere kosten dan ook naar Turkije op vakantie gaan in plaats van naar Griekenland. Na het terugkeren naar de drachme zal alles goedkoper worden, het land zal weer competitief zijn."
"Waarschijnlijk duurt dat een paar jaar. Daarna moeten ze zeker de optie krijgen om weer terug te keren, waarom niet. Ze kunnen wat mij betreft zelfs formeel lid blijven van de eurozone, waarbij ze alleen tijdelijk een andere munteenheid hebben."
Een uittreding is volgens u niet alleen beste voor Griekenland, maar ook voor landen als Duitsland en Nederland?
"Ja, het is beter voor de landen die nu veel bijdragen aan deze landen, die altijd om geld zullen blijven vragen. Iedereen moet voor zichzelf bepalen of ze uittreden. Ik wil dat niet bepalen. Ik weet alleen dat van landen als Griekenland en Portugal nu het onredelijke wordt gevraagd.
"Volgens Goldman Sachs moet Portugal de prijzen met 35 procent laten zakken en Griekenland en 30 procent om weer compitatief te kunnen zijn."
"Dit is teveel en is gewoon niet mogelijk, behalve bij het verlaten van de euro. Ik vrees zelfs een burgeroorlog, mensen zullen massaal demonstreren. En als je de Griekse kranten leest, dan merk je dat het land nu al op de rand van die burgeroorlog staat. De situatie is vergelijkbaar met die met Duitsland voor de Eerste Wereldoorlog: daar ging het prijsniveau met 23 procent naar beneden van 1929 tot 1933."
U waarschuwt voor een mogelijke burgeroorlog in landen als Griekenland en Portugal. Vreest u ook voor een oorlog in Europa?
"De euro is geïntroduceerd als een vredesproject voor Europa. Maar als we eerlijk zijn kunnen we nu zeggen dat de spanningen in Europa groter zijn dan ooit sinds de Tweede Wereldoorlog.
"Het is niet altijd zo dat als je goede intenties hebt, het resultaat goed is. Ik denk dat hetzelfde zal gebeuren als je de schuld in Europa wil socialiseren, zoals met de eurobonds."
"Maar een oorlog in Europa? Dat lijkt mij ondenkbaar; dit zijn opmerkingen van Amerikanen en Britten. Maar dat er spanningen zijn, dat is zeker."
Pleit u nou eigenlijk voor meer of minder Europa?
"Ik ben voor een United States of Europe, dat is altijd mijn droom geweest. Dat betekent een verdere integratie. Maar dan moeten we het wel goed aanpakken. Mijn oproep gaat niet over minder Europa, maar een ander Europa."
"De Europese leiders denken dat ze het tempo moeten opvoeren om de crisis te bestrijden. Maar stel je beklimt een berg en je merkt dat je de top niet bereikt. Moet je dan als een gek doorrennen? Nee, dan moet je naar het punt van de laatste afslag en een ander pad kiezen."
Wat is dat pad dan?
"Een eurozone in gereduceerde vorm met minder lidstaten. Wie zegt dat een eurozone met 17 lidstaten het beste is? Dat kunnen er ook 12 zijn, of 10. Europa is te groot geworden. Het bevat landen met heel verschillende economische condities."
"Er waren twintig jaar geleden al waarschuwingen dat de euro klein moet blijven. De politici van onze tijd hebben om politieke redenen het eurogebied groter gemaakt. Dit is een ramp gebleken, als ik eerlijk ben."
"Het is een ramp als je daardoor in sommige landen een jeugdwerkloosheid van meer dan 50 procent en een normale werkloosheid van 25 procent hebt. Hoe lang zullen de mensen in deze landen bereid zijn om dit te tolereren? Dit kan niet voor altijd doorgaan. Het is duidelijk dat we een fout hebben gemaakt."
Eigenlijk zegt u daarmee dat maatregelen die nu in Europa nu genomen worden onvoldoende zijn. Een EU-top zoals vandaag, heeft dat nog zin?
"Het zou fijn zijn als er tijdens zo'n top een politiek idee zou ontpoppen waarmee we deze crisis kunnen oplossen. Maar ik zeg je; zo’n idee is er niet. Je kan nu alleen maar maatregelen nemen die de situatie zullen verlengen. Je kan meer geld brengen naar landen, maar je zult het geld verliezen zonder iets te verbeteren."
"De Europese leiders praten nu over eurobonds en andere maatregelen, terwijl ze eigenlijk zouden moeten praten over het verkleinen van de eurozone. En ieder land moet zelf bepalen of ze aan de maatregelen die nodig zijn om in de eurozone te blijven willen voldoen."
"Voor verschillende landen zal dit betekenen dat ze te maken krijgen met economische stagnatie van meer dan een decennium, met een massawerkloosheid. Duitsland heeft toen de euro in 1995 werd aangekondigd laten zien dat het mogelijk is om weer compitatief te worden."
"We stonden er economisch toen heel slecht voor met het laagste groeicijfer van alle eurolanden. Schröder heeft toen hele pijnlijke maatregelen moeten nemen die miljoenen mensen aangingen"
"Het proces dat een aantal Europese landen nu moeten doorgaan zal nog veel pijnlijker zijn. Omdat zij niet zoveel tijd hebben als Duitsland had. Ze hebben geld van buiten nodig, terwijl Duitsland een exportland is. Voor Duitsland was het dus een stuk makkelijker. Daarom denk ik ook dat het voor deze landen beter is de euro te verlaten."
U houdt alle EU-landen goed in de gaten. Wat denkt u dat de toekomst is van Nederland?
"Voordat de euro geïntroduceerd werd stemden Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Finland al de wisselkoers op elkaar af. Wat er ook met de euro gebeurt: dit samenwerkingsverband zal blijven. Niet omdat deze landen elkaar zo aardig vinden, maar omdat ze economisch zo op elkaar lijken."