De belangrijkste cijfers in de nieuwste prognose wijken niet af van de vooruitzichten, die het CPB vorige maand bekendmaakte.

De economische krimp zal dit jaar 3,5 procent zijn en volgend jaar 0,25 procent. De overheid zal volgend jaar op een tekort uitkomen van 5,6 procent, aldus het CPB.

De internationale recessie treft de Nederlandse economie vooral via de uitvoer. Door het instorten van de wereldhandel ligt de uitvoer van in Nederland geproduceerde goederen dit jaar waarschijnlijk 10,75 procent lager dan vorig jaar.

Een dergelijke teruggang van de export heeft zich volgens het CPB de afgelopen decennia niet eerder voorgedaan.

Verwacht wordt dat de internationale handel en de uitvoer van Nederland volgend jaar weer met 1,5 procent zullen groeien.

De uiteindelijke lengte en diepte van de crisis hangt volgens CPB-directeur Coen Teulings mede af van de mate waarin landen hun eigen economie gaan beschermen.

"Het zou ontzettend veel uitmaken als we protectionisme ditmaal kunnen voorkomen.'' De CPB-directeur pleit daarom voor "agressief beleid'' tegen protectionisme, desnoods met sancties voor landen die zich hieraan schuldig maken.

Eurocommissaris Neelie Kroes kan daarbij een rol spelen, suggereerde hij.

Volgens de onderzoekers van het planbureau mag de huidige crisis niet vergeleken worden met de recessie in de eerste helft van de jaren tachtig.

In die periode waren de lonen te hoog, winsten te laag, de inflatie onbeheersbaar en had de overheid haar financiën niet op orde. Dat is nu anders en dus moet ook de beleidsreactie anders zijn dan toen, aldus het CPB.

De onderzoekers hebben berekend dat de economische krimp dit jaar de grootste zal zijn sinds de Tweede Wereldoorlog.

Ze waarschuwen verder dat het onduidelijk is of het dieptepunt van de wereldwijde financiële crisis al achter ons ligt. "Gedwongen verkopen, domino-effecten en nieuwe reddingsoperaties blijven een reële mogelijkheid'', aldus het CPB.

Het planbureau stelt ook dat de gevolgen van de kredietcrisis verder kunnen reiken dan de recessie waarin de Nederlandse economie momenteel verkeert.

De rekenmeesters sluiten niet uit dat de productie in Nederland "blijvend op een lager pad komt te liggen''.

Daardoor kan de kredietcrisis uiteindelijk een substantieel effect hebben op het welvaartsniveau, zei Teulings.

Minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken noemt de nieuwe vooruitzichten van het Centraal Planbureau (CPB) ongekend somber. ''Een krimp van de economie met 3,5 procent hebben we de afgelopen 75 jaar niet meer meegemaakt.''

Het CPB verwacht voor volgend jaar een krimp van 0,25 procent en Van der Hoeven noemt dat een ''relatief herstel''. ''Laten we hopen dat de basis voor het herstel - een positief effect van stimuleringspakketten en het tot rust komen van de financiële markten - daadwerkelijk door gaat zetten in 2010 zoals het CPB voorspelt.''

Van der Hoeven wijst op het belang van economisch herstel van de handelspartners van Nederland, met name in de VS. Zij ziet geen concrete aanwijzingen dat het herstel daar al volgend jaar optreedt.

Volgens de CDA-bewindsvrouw maakt de analyse van het CBP duidelijk dat het niet vanzelfsprekend is dat we na de crisis weer net zo hard kunnen groeien als daarvoor. ''Het kabinet zet alles op alles om onze economie weer sterk uit de crisis te laten komen, maar een permanent verlies van welvaart is mogelijk.''

Het wordt hoog tijd volgens de vakcentrale FNV dat het kabinet maatregelen neemt om de recessie te lijf te gaan. ''Wij zien een kabinet dat wikt en weegt, maar niet beweegt'', aldus FNV-bestuurster Wilna Wind dinsdag in reactie op nieuwe gegevens van het Centraal Planbureau (CPB) over de economie.

Wind wijst erop dat deze week de regeling voor werktijdverkorting afloopt. Zij wil van minister Piet Hein Donner (Sociale Zaken) snel weten of er een vervangende regeling komt in de vorm van deeltijd-WW, zodat werkgevers nog steeds met behulp van een WW-uitkering hun personeel minder kunnen laten werken. Zo worden bedrijven door een moeilijke tijd heen geholpen zonder dat ze veel mensen hoeven te ontslaan.