Dinsdag kwamen de onderhandelaars onder leiding van premier Jan Peter Balkenende vrijwel niet dichter tot elkaar. De belangrijkste hobbel blijft wanneer en hoe fors er bezuinigd moet worden.

De onderhandelaars toonden zich kort na middernacht teleurgesteld. "Ik had gehoopt op meer vooruitgang", zei PvdA-vicepremier Wouter Bos.

CDA-fractievoorzitter Pieter van Geel sprak van een "heel pittig gesprek". Volgens PvdA en ChristenUnie bleek er vooral bij het CDA in de persoon van minister Piet Hein Donner (Sociale Zaken) weinig bereidheid om te bewegen.

De christendemocraten blijven hameren op bezuinigingen op korte termijn om snel het verwachte forse begrotingstekort aan te pakken. PvdA en ChristenUnie willen nu echter vooral investeren om de economie aan te jagen. De ChristenUnie wil vanaf 2011 ingrijpen.

Het was dinsdag de vijfde keer sinds vorige week donderdag dat de partijen onderhandelden over een nieuw crisispakket. Maandag lieten de onderhandelaars al weten dat het steeds moeilijker werd naarmate de dilemma's steeds helderder worden.

Dinsdag was somberheid troef. "Gisteren was het gezelliger", zei PvdA-fractievoorzitter Mariëtte Hamer, die toegaf teleurgesteld te zijn.

Sommige bronnen halen hun schouders op. Eenieder speelt zijn rol en dat is onderdeel van het spel, meent een betrokkene. Zo draait het CDA de anderen de duimschroeven aan, pleit de PvdA voor meer soepelheid en proberen de deelnemers door boos en verontwaardigd te zijn weer wat onderhandelingswinst te behalen. Zwartepieten hoort erbij, niets aan de hand, aldus een bron.

Ook ChristenUnie-fractievoorzitter Arie Slob relativeerde het stroeve verloop van de avond door te stellen dat het kabinet twee jaar geleden bij het opstellen van het regeerakkoord weken de tijd had. Een aanpassing van het regeerakkoord zoals die nu aan de orde is, kost ook tijd. Slob sprak van een "collectieve verantwoordelijkheid" voor het trage verloop.

Van Geel wees er op dat met de inbreng van de sociale partners de zaak heel gecompliceerd is. Die toonden zich eerder op de dag bereid tot loonmatiging. In ruil daarvoor zou het kabinet af moeten zien van een verhoging van de pensioenleeftijd.

De coalitiepartijen hebben daar de hele avond over gesproken. "Er wordt geschaakt op veel borden", zei Van Geel. Maar hij voegde daar aan toe: "We willen er uit komen, we gaan gewoon door."

Over de investeringen naderden de partijen elkaar eerder wel. Er wordt gewerkt aan een pakket van 5 à 6 miljard euro. Daarin zitten maatregelen voor onder meer bouwprojecten en tegen de jeugdwerkloosheid.

Woensdag praten de fractievoorzitters van CDA, PvdA en ChristenUnie met elkaar. Er zijn nog geen nieuwe onderhandelingen in het Torentje gepland. Ingewijden sluiten niet uit dat een dagje wordt overgeslagen en dat de woensdag wordt gebruikt voor overleg in kleine kring.