Als we de vele campagnes van zorgverzekeraars en vergelijkingssites moeten geloven, dan staan november, december en januari geheel in het teken van overstappen.

Maar in werkelijkheid is de overgrote meerderheid van de verzekerden sinds 2006 nog nooit overgestapt. Dat was het jaar dat het ziekenfonds werd afgeschaft en de verplichte basisverzekering werd ingevoerd. Uit gegevens van informatiecentrum Vektis blijkt dat 66 procent van de verzekerden sindsdien bij dezelfde verzekeraar is gebleven.

Per 1 januari 2016 zijn in totaal ruim een miljoen mensen van verzekeraar gewisseld. Dat komt neer op een overstappercentage van 6,3 procent. Dit is een daling van 0,5 procentpunt ten opzichte van 2015.

"Er wordt bij het gebruik van vergelijkingers gelijk gedacht dat je moet overstappen", zegt Sandra de Jong van de Consumentenbond. Maar ook als je niet van plan bent om een andere verzekeraar te kiezen, loont het volgens haar altijd om vergelijkingssites te raadplegen.

"Het is helemaal gratis, dus gebruik ze vooral. En het is zeker verstandig om meerdere vergelijkers te gebruiken." De Consumentenbond heeft zelf ook een vergelijkingsdienst en ontvangt van sommige verzekeraars een vergoeding als er via deze dienst een verzekering wordt afgesloten.

"Denk niet zomaar: 'Ik was vorig jaar goed verzekerd, dat zal volgend jaar ook nog wel zo zijn'. Dat is echt te kort door de bocht. Neem echt even de tijd om te kijken wat er veranderd is in je zorgpolis ten opzichte van het jaar ervoor. We vinden het een gemiste kans als je niet kritisch kijkt naar de zorgverzekering die je hebt. Omdat het zo'n belangrijke, dure verzekering is."

De Jong benadrukt dat een paar grote verzekeraars veel verschillende merken onder zich hebben. "Die hebben soms bijna identieke polissen. Maar de een is wel goedkoper dan de ander. Doe dan als consument je financiële voordeel."

Video: Zorgverzekeringen in uitgelegd in 60 seconden

"We zijn als Nederlanders heel goed in oververzekerd zijn", legt De Jong uit. "Laat je vooral niet gek maken door alles wat er om je heen gebeurt en wat er gezegd wordt over verzekeringen. Dit zijn de weken waarin iedereen moet laten zien, waarom zij voor jou de juiste verzekeringspartij zouden zijn. Maar blijf bij jezelf", adviseert ze.

De Consumentenbond raadt verzekerden daarom aan een persoonlijke lijst te maken van de zorg die ze komend jaar verwachten te gebruiken. "Gebruik de kennis van de afgelopen drie jaar. Wat je bent tegengekomen aan zorgkosten. Zit je vaak bij de fysiotherapeut, heb je een zwak gebit of een bepaalde aandoening die steeds maar terugkeert?"

Een aanvullende verzekering is volgens De Jong overigens niet alleen verstandig als je zeker weet dat je een specifieke behandeling nodig hebt. "Een aanvullende verzekering kan ook zin hebben als je toevallig in een bepaalde levensfase zit. Stel je voor dat je een kinderwens hebt of dat je als oudere behoefte hebt aan hulpmiddelen."

De Jong heeft het beeld dat consumenten inmiddels kritischer kijken naar hun zorgverzekering. De cijfers van Vektis ondersteunen dat beeld. Het percentage verzekerden dat de aanvullende verzekering links laat liggen, is gestegen van ruim 6 procent in 2006 naar 15,7 procent in 2016.

Tegelijkertijd groeit het aantal verzekerden met een vrijwillig eigen risico en daarbinnen ook de groep met een een maximaal eigen risico. In 2016 koos 12 procent van de verzekerden voor een vrijwillig eigen risico, boven op het verplichte deel van 385 euro. Van deze groep koos 71 procent het hoogst mogelijke eigen risico van 885 euro.

Ik ben gezond en wil zo min mogelijk kwijt zijn aan de zorgpremie

"Bekijk waar je in ieder geval behoefte aan hebt en of je huidige polis daaraan voldoet", aldus De Jong. Mensen die weinig zorgkosten verwachten en niet specifiek op bepaalde medicijnen hoeven te letten, kunnen overwegen hun verplichte eigen risico van 385 euro te verhogen. "Sommige dingen kan je absoluut niet voorspellen. Dan is het aan jezelf of je het financiële risico wil nemen." De Jong raadt deze groep aan het volledige bedrag voor de zekerheid opzij te zetten.

Ik ben chronisch ziek

"Aan welke medicijnen heb je behoefte en welke zorgverlener wil je per se hebben?" Dat is volgens De Jong het meest van belang voor chronisch zieken. Ze benadrukt dat patiënten voor sommige medicijnen een eigen bijdrage moeten betalen. "Maak voor jezelf een overzicht. Bij een vergelijkingssite kun je zien welke verzekeraar dat medicijn tot welk bedrag dekt." Ook loont het om naar collectieven te kijken. "Er zijn collectieven die heel goed op een bepaalde ziekte zijn toegespitst."

Ik heb sowieso fysiotherapie nodig

"Vergoeding vanuit het basispakket geldt alleen bij bepaalde aandoeningen. Kijk goed wat vergoed wordt en of dat in jouw geval ook zo is." Ook is het handig om in te schatten hoeveel behandelingen bij de fysiotherapeut er ongeveer nodig zijn. "Als dat er maar een paar zijn, bekijk dan of aanvullend verzekeren wel de moeite waard is. Dat hangt natuurlijk ook van het totaalpakket af af. Je krijgt nooit een aanvullende verzekering voor alleen fysiotherapie, er zitten vaak ook andere dingen. Bekijk of dat pakket bij je past."

Ik heb een zwak gebit en moet minstens twee keer per jaar naar de tandarts

"Twee gaatjes, twee controles en een gebitsreiniging kosten rond de 200 euro. Met een kleine tandartsverzekering kan je dan net iets goedkoper uit zijn dan wanneer je de behandelingen zelf betaalt. Je hebt heel veel verschillende tandartsverzekeringen. Kijk goed wat er verzekerd is en met name tot welk bedrag. Daar zit echt wel verschil in."

Ik wil naar een zorgverlener van mijn eigen keuze

"Een restitutiepolis ligt dan het meest voor de hand. Maar kijk of er verwezen wordt naar omzetplafonds in de kleine lettertjes", waarschuwt De Jong. Mensen met een resitutiepolis zouden in principe altijd een vergoeding moeten krijgen, ongeacht welke zorgaanbieder ze kiezen. Maar het kan voorkomen dat ze op een wachtlijst terechtkomen of dat een behandeling wordt uitgesteld. Dit gebeurt als meer verzekerden van een bepaalde behandeling gebruikmaken dan de verzekeraar van tevoren had ingeschat.

Ik heb één of meer kinderen

Kinderen tot achttien jaar zijn gratis meeverzekerd en ouders hoeven geen verplicht eigen risico voor hen te betalen. Ook de meest voorkomende tandartsbehandelingen voor kinderen worden vergoed. Maar dit geldt niet voor orthodontie. "Orthodontie is echt iets wat je bij kinderen tot achttien jaar in de gaten moet houden. Dat is vaak een bijkomende kostenpost voor ouders. En het is ook nog eens een dure post."

Lees meer achtergrondverhalen in NUweekend