Het toestel richting de Oekraïense hoofdstad Kiev stopt enkele minuten na vertrek met het versturen van hoogte- en locatiegegevens. Al snel wordt duidelijk waarom: het toestel is op ongeveer 15 kilometer van het vliegveld neergestort. Alle 176 inzittenden komen om.

Uit de data die voor de crash waren verzameld door platforms zoals Flightradar24 blijkt dat het vliegtuig een normaal vertrek had en klom tot ongeveer 1.500 meter. Het toestel was volgens UIA op 6 januari voor het laatst geïnspecteerd en de bemanning was ervaren.

Ondanks de spanningen tussen de Verenigde Staten en Iran, die op datzelfde moment op een hoogtepunt waren beland vanwege de Amerikaanse aanval op de Iraanse generaal Qassem Soleimani, wordt die ochtend aanvankelijk uitgegaan van een ongeluk.

Iran noemt op 9 januari, een dag na de crash, in een eerste onderzoeksrapport een technische mankement als de oorzaak. Maar diezelfde avond wordt nog duidelijk dat het vliegtuig per ongeluk is neergehaald door Iraanse luchtafweer. De Canadese premier Justin Trudeau bevestigt dat er bewijs is voor een beschieting met raketten, nadat Amerikaanse media dit al meldden op basis van bronnen.

Het toestel crashte in de buurt van het vliegveld. (Foto: Getty Images)

Iran noemt de beschuldigingen in eerste instantie psychologische oorlogsvoering. Dat het vliegtuig uit de lucht zou zijn geschoten, zou onmogelijk zijn. Het Iraanse leger erkent op 11 januari echter dat het vliegtuig door een menselijke fout per ongeluk was neergehaald. President Hassan Rouhani bood direct zijn excuses aan.

Het ongeval kon volgens Iran plaatsvinden doordat de operator van de luchtverdediging de Boeing ten onrechte signaleerde als een kruisraket. Op dat moment was de luchtverdediging in de hoogste staat van alertheid, omdat Iran enkele uren eerder een vergeldingsactie had uitgevoerd op Amerikaanse doelen in Irak.

Voor het afvuren van twee korteafstandsraketten was eigenlijk toestemming nodig van een leidinggevende, maar de operator moest snel een beslissing nemen omdat zijn communicatiemiddelen waren weggevallen. Uiteindelijk werd binnen tien seconden het verkeerde besluit genomen, aldus een Iraanse commandant.

Hoewel de belangrijkste vraag over de toedracht door Iran is beantwoord, is het onderzoek nog in volle gang. Volgens internationale regels ligt de verantwoordelijkheid voor onderzoek naar de vliegramp bij Iran.

Iran heeft vertegenwoordigers van alle landen van wie burgers zijn omgekomen uitgenodigd om zelf onderzoek te doen. Het gaat om Canada, Oekraïne, Zweden, Afghanistan en het Verenigd Koninkrijk. Deze landen hebben zich na het ongeval verenigd in een internationale responsgroep.

Normaal gesproken speelt ook de Amerikaanse autoriteit voor transportveiligheid (NTSB) een rol bij internationale onderzoeken waarbij Boeings betrokken zijn, maar daarvoor moet Iran toestemming geven.

Beide zwarte dozen en datarecorders van het vliegtuig zijn na de crash gevonden. De gespecialiseerde afleesapparatuur die nodig is voor de zwarte dozen, heeft Iran niet in bezit. Naar welk land de zwarte dozen en datarecorders wel zullen worden verstuurd, is nog niet bekend.

Herdenking van slachtoffers op de luchthaven van Kiev. (Foto: Reuters)