
Achtergrond Vertraging en 'verdwenen miljoenen': De Uithoflijn-affaire
In 2012 rijdt er tussen het centrum van Utrecht en het universiteitsterrein De Uithof één buslijn die dagelijks 25.000 studenten en andere mensen moet vervoeren.
De Uithoflijn moet de oplossing voor dit ov-hoofdpijndossier worden en krijgt in 2012 groen licht. De tramlijn moet een belangrijke schakel worden in het vervoer tussen het centrum en het universiteitsterrein.
De trambaan wordt 8 kilometer lang en telt in totaal negen tramhaltes. In juli 2018 moet de eerste tram gaan rijden en in 2020 moet het vervoermiddel op dagelijkse basis plek bieden aan 45.000 mensen. Een te nobel streven, zo blijkt later.
Eerste vertraging komt in 2017 aan het licht
In 2016 wordt een begin gemaakt met de aanleg van de tramhalte. Bomen worden gekapt en op diverse plekken op De Uithof starten de werkzaamheden voor het verleggen van kabels en leidingen.
Een jaar later maakt de gemeenteraad bekend dat het project vertraging oploopt. Dit komt vooral door het realiseren van tramhaltes bij station Utrecht Centraal en sporen richting het Jaarbeursplein.
Het stationsgebied van Utrecht is de afgelopen jaren fors verbouwd, waardoor bepaalde delen van de tramlijn niet volgens de oorspronkelijke planning kunnen worden opgeleverd.

Tramhalte langs het tracé van de Uithoflijn. (Foto: ANP)
Uithoflijn gaat pas anderhalf jaar later rijden
In januari 2018 blijkt dat het project anderhalf jaar vertraging heeft opgelopen. De Uithoflijn zou in december 2019 pas in gebruik kunnen worden genomen.
Naast de problemen bij het stationsgebied, wordt bekend dat de nieuwe tramlijn 84 miljoen euro duurder zal uitvallen, waardoor de totale kosten zullen oplopen tot ongeveer 0,5 miljard euro.
Drie kwart van deze 84 miljoen euro komt voor rekening van de provincie. Daardoor raakt de kostenoverschrijding alle gemeenten in de provincie Utrecht.
Vertraging Uithoflijn 'vooral gevolg van gebrekkige regie'
Om de zaak pijnlijker te maken, komt diezelfde maand een kritisch rapport van adviesbureaus Deloitte en Horváth & Partners naar buiten. Hierin staat dat de opgelopen vertraging vooral het gevolg was van "gebrekkige regie" vanuit de provincie.
Communicatie had beter gekund.
Een week later sturen tien verkeerswethouders van Utrechtse gemeenten een gezamenlijke brief aan de Provinciale Staten waarin ze de provincie een gebrek aan samenwerking en regie verwijten. Kort hierna stapt verantwoordelijk gedeputeerde Jacqueline Verbeek-Nijhof op.
'Gemeente en provincie hebben geblunderd'
De gemeenteraad wil dat onderzocht wordt of de verantwoordelijke bestuurders bewust informatie over de kosten van het project hebben achtergehouden.
Begin december 2018 blijkt uit onderzoek van de Randstedelijke Rekenkamer en de Utrechtse Rekenkamer dat de aansturing van het project door de gemeente en de provincie vanaf het begin is tekortgeschoten. De provincie en gemeente zouden onvoldoende hebben samengewerkt.
'Rapport bevestigde vermoedens'
Verschillende partijen in de gemeente Utrecht lieten weten dat het rapport hun vermoedens bevestigde. Zo stelde het CDA dat het vertrouwen "ernstig beschadigd" was en stelde de VVD dat het stadsbestuur "diep door het stof" moest.

Nieuwe tramstellen voor de Uithoflijn staan klaar op de remise. (Foto: ANP)
'10 miljoen euro niet onderbouwd'
De recentste ontwikkeling is het spoeddebat over de omstreden begroting dat donderdagavond zal plaatsvinden. Eind januari 2019 komt in een artikel van het AD naar voren dat er mogelijk voor miljoenen euro's aan onterechte betalingen aan bouwbedrijf BAM zijn gedaan. Het zou gaan om een bedrag van 10 miljoen euro dat niet onderbouwd is.
In navolging van het artikel wordt de jaarrekening van de provincie Utrecht uitgebreid onderzocht. Tot het onderzoek is afgerond, wordt deze rekening niet goedgekeurd.
Tijdlijn van alle gebeurtenissen
- April 2012: De Uithoflijn krijgt groen licht
- Maart 2016: 120 bomen gekapt voor aanleg tramlijn
- November 2016: Start met aanleg Uithoflijn
- September 2017: Tramverbinding loopt vertraging op, ingebruikname in juli 2018 niet reëel
- Januari 2018: Uithoflijn wordt pas eind 2019 in gebruik genomen
- Maart 2018: Gemeenteraad dringt aan op onderzoek
- Juli 2018: De eerste trams rijden stapvoets door het Utrechtse stationsgebied. Deze maand had de Uithoflijn oorspronkelijk af moeten zijn
- December 2018: Provincie en Utrecht zijn volgens het onderzoek van de Rekenkamers tekortgeschoten
- Januari 2019: AD meldt dat er voor 10 miljoen euro aan niet verantwoorde betalingen is gedaan
College ontkent onterecht overmaken van miljoenen
Het Utrechtse college, bestaande uit GroenLinks, D66 en de ChristenUnie, ontkent vooralsnog dat er onterecht miljoenen zijn overgemaakt aan het bouwbedrijf.
Het college liet begin februari in antwoord op schriftelijke vragen weten zich niet te herkennen in de beweringen die in de krant werden gedaan.
Spoeddebat aangevraagd door oppositiepartijen
Het spoeddebat van donderdagmiddag werd aangevraagd door alle oppositiepartijen van de gemeente Utrecht: VVD, SP, Stadsbelang Utrecht, PvdA, Student en Starter, CDA, PVV, DENK en PvdD. Twee van deze partijen, de VVD en SP, zaten tot 2018 in de Utrechtse coalitie.
Tijdens het spoeddebat willen de partijen meer informatie over de in rekening gebrachte bedragen, het autorisatieproces en de impact op de stad Utrecht. Ook worden er eventuele vervolgstappen besproken.
Voorlopig is het nog niet zeker of de Uithoflijn eind 2019 daadwerkelijk volledig gaat rijden. Eind november 2018 spreekt de gemeente van een slagingskans van 85 procent.