Acht leden van de afgezette Catalaanse regering moesten de cel in en een negende kon donderdag door het betalen van 50.000 euro borg op vrije voeten blijven. Dat was het oordeel van het Spaanse Hooggerechtshof nadat de Catalanen vorige week de onafhankelijkheid uitriepen.

De Spaanse rechter baseerde zijn oordeel donderdag op het feit dat hun leider, de afgezette Carles Puigdemont, met vier andere ministers naar België is gevlucht. Door de andere ministers vast te zetten wil de rechter voorkomen dat ook zij de wijk nemen naar Brussel.

Voor Puigdemont is een Europees aanhoudingsbevel uitgegeven. Hij wordt beschuldigd van rebellie, opruiing en misbruik van belastinggeld. Wat staat Puigdemont nu te wachten en moet hij linea recta terug naar Madrid?

Als het arrestatiebevel bij het federaal parket ligt kan Puigdemont worden opgepakt en zal hij voor de onderzoeksrechter moeten verschijnen. Die kan het arrestatiebevel afwijzen, maar anders gaat hij de cel in en kan Puigdemont in beroep en uiteindelijk nog in cassatie.

Zijn advocaat gaat nu proberen aan te voeren dat Puigdemont in Spanje geen eerlijk proces wacht, zegt Cedric Ryngaert, hoogleraar Internationaal en Europees recht aan de Universiteit Utrecht. "Hij kan aanvoeren dat het proces te politiek gekleurd is gezien het klimaat momenteel in Spanje. En het feit dat je geen eerlijk proces kan krijgen, kan volgens de Belgische wet een grond zijn om uitleveren te weigeren. Maar het zal lastig zijn voor Belgische rechters te zeggen dat de rechtbank in Spanje geen eerlijk proces kan voeren. Het gaat om een Europees land, dus je gaat er vanuit dat het daar eerlijk verloopt."

Ook zou Puigdemonts advocaat, de Belg Paul Bekaert, volgens Ryngaert aan kunnen voeren dat rebellie, een van de zaken waar Puigdemont van wordt verdacht, in België niet als dusdanig wordt gezien als strafbaar feit. "Maar ik kan me niet voorstellen dat dit argument succes zal hebben", aldus Ryngaert.

Ook politiek asiel aanvragen heeft weinig zin omdat de kans dat je dat krijgt, als je vlucht uit een Europees land, erg klein is. "Alleen als je wordt vervolgd vanwege je opinie, maak je enige kans, maar bij Puigdemont gaat het om veel meer. Hij heeft een deel van Spanje afgescheiden en de soevereiniteit in het geding gebracht."

Maar mocht de rechter toch oordelen, op welke grond dan ook, dat Puigdemont niet terug kan naar Spanje, dan zal hij officieel negentig dagen 'als toerist' in België mogen blijven. "Daarna moet hij wel weg, tenzij er kunstmatig een baan voor hem wordt gecreëerd.'

Heeft Puigdemont er nu slim aan gedaan naar Brussel te gaan? Het was zijn doel om in het 'hart van Europa' de aandacht van de wereldpers te krijgen en dat is hem gelukt, zegt Eric Storm, docent politieke cultuur en nationale identiteit aan de Universiteit Leiden.

"Maar is dat positief? Er is in Europa nog niemand geweest die de onafhankelijkheid erkent en de Vlaamse media drijven een beetje de spot met hem. Bovendien is het feit dat er nu acht Catalaanse ex-bestuurders in de cel zitten omdat hij naar Brussel vluchtte, hem al op flink wat kritiek komen te staan."

Nu er een arrestatiebevel voor Puigdemont is uitgegeven, zal hij afwezig zijn als zijn partij, de Catalaanse Europese Democratische Partij (PDeCat), op 21 december meedoet met de verkiezingen die door Madrid zijn uitgeroepen in Catalonië.

Volgens Storm lijkt het erop dat de radicalere Catalanen tijdens die verkiezingen toch aan het kortste eind trekken. "De Catalanen voelen de gevolgen van de gebeurtenissen afgelopen week nu al in hun portemonnee. Catalaanse producten worden geboycot, tweeduizend grote bedrijven hebben hun hoofdkwartier uit Catalonië weggehaald en er komen nu al 30 procent minder toeristen. De gouden bergen die hun zijn beloofd met de onafhankelijkheid blijven weg en dat ga je zien aan de verkiezingsuitslag."

Is de Spaanse rechter niet te ver gegaan met het arrestatiebevel? Puigdemont was immers al afgezet. Storm: "De rechter is onafhankelijk en kan hier geen rekening mee houden. Net als gewone burgers die de wet overtreden moet ook Puigdemont zich verantwoorden. Hij wist van te voren dat daar dertig jaar gevangenisstraf voor staat."