Achtergrond: Waarom zijn de gevolgen van orkaan Harvey zo groot?

Orkanen zijn niet nieuw in de Verenigde Staten. Sandy (2012) en Katrina (2005) lieten sporen van vernieling na in het land en kostten vele levens.

Harvey, die 26 augustus aan land kwam in Texas, gaat mogelijk ook de geschiedenisboeken in als een van de heftigste orkanen die het land gekend heeft. En het venijn zit hem dit keer in de staart.

In Texas zien ze nu namelijk iets wat ze niet veel vaker zagen. Harvey begon als een normale orkaan, met stevige wervelwinden. Maar de tropische storm die erop volgde, kent een ander verloop dan gebruikelijk is.

"Een orkaan ontwikkelt zich op zee, komt aan land en zwakt dan vervolgens af", legt Jeroen Aerts, hoogleraar Water and Climate Risk aan de Vrije Universiteit Amsterdam, uit. Het grootste gevaar van deze orkanen komt vanaf zee, omdat gebieden te maken krijgen met zogeheten windopzet, het fenomeen waarbij sprake is van een waterstandverhoging door wind, zo voegt hij daar aan toe. "Dat zag je bijvoorbeeld bij de orkanen Katrina en Sandy. Het richt meestal de meeste schade aan en heeft vaak de meeste slachtoffers tot gevolg", vertelt Aerts.

Veel orkanen zwakken af tot een tropische storm waarbij veel neerslag kan vallen, zo ook Harvey. Maar dit keer verloopt die tropische storm anders dan normaal. "Het neerslaggebied van Harvey blijft min of meer in een gebied hangen", legt Aerts uit. De regen die normaal gesproken dus over een langere periode op verschillende plekken valt, valt nu geconcentreerd.

En dat maakt dat veel processen nu anders gaan, dan ze gewend zijn in de Verenigde Staten.

123

De opmerkelijkste beelden van tropische storm Harvey

Evacuatie

Doorgaans zijn Amerikanen goed voorbereid op het orkaanseizoen en liggen de protocollen voor evacuatie ook klaar. Toch kwam het twee dagen na de landing van Harvey nog niet tot evacuaties en dat ligt volgens Aerts aan het feit dat de National Weather Service en het National Hurricane Center het verloop van Harvey niet goed hebben kunnen voorspellen.

"Normaal kan je zien waar een orkaan aan land komt en dan wordt tegen een groep mensen in dat gebied gezegd: 'Pak je spullen en ga weg'". Maar dat het regengebied van Harvey nu op een plek blijft, "hebben ze niet goed kunnen voorspellen", stelt Aerts.  

Een hele stad als Houston evacueren is bovendien vrijwel onmogelijk. Houston is de vierde stad van de Verenigde Staten, met een inwonertal dat ruim boven de twee miljoen ligt. Ook in de omliggende gebieden van de stad wonen ontzettend veel mensen, waardoor het totaal aantal inwoners van de agglomeratie uitkomt rond de 6,5 miljoen.

Het is voor de autoriteiten onmogelijk om al deze mensen te verplaatsen. Burgemeester Sylvester Turner van Houston herhaalde die boodschap zondag nog maar eens: "Het is letterlijk onmogelijk om 6,5 miljoen mensen tegelijkertijd de weg op te laten gaan."

Bovendien was het kwaad al geschied toen mensen 's ochtends wakker werden in woonwijken waar de straten ondergelopen waren.

Dat dit gebeurde is de Amerikaanse weerdiensten volgens Aerts niet helemaal aan te rekenen. "We hebben maar honderd jaar aan kennis over orkanen", zo legt hij uit. Daarvoor werden er namelijk geen metingen gedaan. "Als we daar bij optellen dat Harvey ook een ander verloop kent dat veel andere orkanen die we in de afgelopen jaren gezien hebben, is het niet gek dat de diensten niet precies weten wat ze moeten doen."

Preventie

Hadden de Amerikanen zich dan niet op een andere manier kunnen beschermen tegen de komst van Harvey? Het antwoord daarop moet volmondig 'ja' zijn, zegt David van Raalten, hoofd European Water Management Solutions bij ingenieursbureau ARCADIS. "Maar we zien in de Verenigde Staten gewoon dat de bereidheid om risico’s te nemen, veel hoger ligt dan in Nederland."

Toch zegt Van Raalten dat het te makkelijk is om alle negatieve gevolgen op die risicobereidheid af te schuiven. "Er valt daar nu ook echt uitzonderlijk veel regen. 1300 millimeter is wat er in anderhalf jaar aan neerslag in Nederland valt", benadrukt hij.  

In vergelijking met andere orkanen, zou er bovendien een heel ander plan van aanpak uit de kast gehaald moeten worden. "Om de gevolgen van een orkaan te beperken worden er doorgaans plannen gemaakt voor kustverdediging, maar voor een situatie in Houston waarbij rivieren buiten hun oevers gaan treden, is een meer integraal plan noodzakelijk", vertelt Van Raalten.

"De vraag verandert ineens naar: waar moet al het regenwater heen? Hoe kan je water het beste tijdelijk bergen zodat je extreme pieken beter kunt opvangen? Je moet dan meer denken aan plannen als Ruimte voor de Rivier, zoals wij die kennen, om extra capaciteit in de rivier te creëren."

Dat neemt volgens Van Raalten niet weg dat de Verenigde Staten zich beter hadden kunnen beschermen tegen Harvey, zoals bijvoorbeeld in Rotterdam waar water tijdelijk opgeslagen wordt in waterpleinen of parkeergarages. "Er liggen al jaren concrete plannen, ook voor de bescherming van de stad Houston."

Na orkaan Ike in 2008, keek de Nederlandse watersector al naar wat ze konden betekenen voor de Verenigde Staten. "De plannen die wij voorgelegd hebben, zouden uitgewerkt moeten worden. Maar we zien dat het geld en de politieke wil daarvoor ontbreken", zegt Van Raalten.

Zodra de regen in Texas stopt staan autoriteiten in het gebied ook voor allerlei andere uitdagingen. Zo moet het water uit de stad gehaald worden en een groot deel van infrastructuur moet opnieuw aangelegd worden, legt Van Raalten uit.

Een ding is volgens hem daarom wel duidelijk: "Orkaan Harvey gaat nog heel lang, heel veel gevolgen hebben."

Zie ook: Achtergrond: Dit zijn de dodelijkste orkanen die de VS de laatste eeuw troffen