
Waarom is er zoveel commotie over de Belgische kerncentrales?
België heeft zeven actieve kernreactoren.
Het land heeft besloten dat de reactoren in de centrales Doel en Tihange (allebei vlakbij de Nederlandse grens) nog tien jaar extra open blijven, tot 2025.
Dit besluit is niet onomstreden, omdat sommige reactoren de afgelopen jaren met veel ouderdomsproblemen worstelden. Bepaalde reactoren hadden bijvoorbeeld scheurtjes in de reactorwand en lagen om die reden lange tijd stil.
Maar dat was niet het enige probleem. In februari werd een reactor in Tihange nog stilgelegd vanwege "onregelmatigheden" aan de ladingspomp. Ook waren er problemen met een isolatieklep en liep er smeerolie uit een stoomturbine. Eind 2014 moest Tihange 3 tijdelijk dicht na een brand.
De Belgische toezichthouder FANC berispte in augustus 2016 Tihange officieel voor administratieve slordigheden.
Kerncentrales België
Nederland en Duitsland voeren actie.
Een groep Duitse en Limburgse steden heeft bij de Belgische Raad van State geklaagd over het langer openhouden van de omstreden centrales. Diverse Duitse deelstaten hebben bij de Europese Commissie en de Verenigde Naties geklaagd over kerncentrales Doel en Tihange.
Volgens juridische experts zijn er grote juridische fouten gemaakt bij het verlengen van de vergunningen voor deze centrales. Dat Nederland en Duitsland van België extra controles mogen uitvoeren, stelt de twee landen vooralsnog niet gerust.
Duitsland zegt daarnaast dat de kernreactoren filtersystemen missen die moeten worden gebruikt als er hoge druk moet worden verminderd. Kernreactoren in andere landen kregen na de ramp met de Japanse Fukushima zo'n gefilterd overdrukventiel.
België heeft een aantal personeelsleden van de centrales vervangen.
Na een reeks incidenten met vermijdbare fouten door medewerkers was het Federaal Agentschap voor de Nucleaire Controle (FANC) het zat en heeft ingegrepen.
Vier direct verantwoordelijke personeelsleden werden in de zomer geschorst en al het personeel moest verplicht een opleiding volgen om de veiligheid te verbeteren. Eigenaar Electrabel, onderdeel van het Franse energieconcern GDF Suez, heeft ook een actieplan opgesteld om de situatie te verbeteren.
De Nederlandse OVV wil onderzoek gaan doen.
"We worden benaderd door vrij veel mensen, burgers en bestuurders die zich zorgen maken", stelde OVV-voorzitter Tjibbe Joustra begin maart. Daarom overweegt de waakhond een onderzoek in te stellen. Dit besluit moet eind maart, begin april worden genomen.
Minister Edith Schippers (VWS) heeft 8 maart opdracht gegeven voor een uitgebreider distributieplan voor jodiumtabletten in gebieden in een flinke straal rond de actieve centrales in Nederland, België en Duitsland. Jodiumtabletten zorgen ervoor dat de schildklier verzadigd raakt van jodium en dat eventueel radioactief jodium dat bij een ramp vrijkomt niet door het lichaam wordt opgenomen.
De Tweede Kamer wil dat het kabinet actie onderneemt.
Een meerderheid van de Kamer wil dat het kabinet er bij de Belgische regering op aandringt dat de centrales van Doel en Tihange worden gesloten. Een motie met dit verzoek werd op 7 juni ingediend door de PvdA en de SP. Minister Melanie Schultz van Haegen stelde eerder dat er geen juridische gronden zijn om dit te vragen aan België.
Toch vinden de volksvertegenwoordigers dat ook de Nederlandse bewoners in de gebieden in een straal van 100 kilometer rond de centrales meer inspraak moeten krijgen op de veiligheidseisen van kerncentrales.
Het kabinet wil niet meer kerncentrales in Nederland.
Dit standpunt kan overigens veranderen als in de toekomst nieuwe ontwikkelingen leiden tot veiliger kerncentrales en een verkorte levensduur van radioactief afval. De enige werkende kerncentrale voor elektriciteit in Nederland staat in het Zeeuwse Borssele.
Daarnaast staan er in Delft en Petten reactoren voor onderzoek en de productie van isotopen voor medische toepassingen. De voormalige kerncentrale Dodewaard is 'in veilige insluiting', wat betekent dat de splijtstof uit de reactor is gehaald en de gebouwen zijn afgesloten.
De kans is aanwezig dat de Belgische centrales nog langer openblijven.
Het Internationaal Energieagentschap (IEA) concludeerde in mei 2016 dat België er niet klaar voor is om alle kerncentrales in 2025 volledig te sluiten.
Het IEA stelde in harde bewoordingen dat België "zonder uitstel" een energiestrategie voor de langere termijn moet ontwikkelen om het aanbod en de betaalbaarheid van energie zeker te stellen.