Dit moet u weten over de Somalische terreurbeweging al-Shabaab
Al-Shabaab begon ooit als jongerenorganisatie.
Letterlijk betekent al-Shabaab dan ook 'de jeugd'. De terreurbeweging wil met geweld een radicaal-islamitische staat stichten en de sharia invoeren.
In de door al-Shabaab veroverde gebieden worden via de strikte interpretatie van het islamitisch recht vrouwen gestenigd. Ook worden bijvoorbeeld de handen van vermeende dieven afgehakt. Al-Shabaab pleegt sinds 2006 aanslagen op burgers, politici, journalisten en militairen die niet leven naar de sharia.
Volgens Mary Harper, als Afrika-expert verbonden aan de BBC en auteur van het boek Getting Somalia Wrong?, komt het merendeel van de al-Shabaab-strijders uit Somalië en Kenia.
Het wetteloze Somalië bleek een goede voedingsbodem voor al-Shabaab.
Somalië, in de Hoorn van Afrika, is al meer dan twintig jaar stuurloos. Het land wordt sinds 1991 geteisterd door oorlog, en al-Shabaab won aan populariteit door de burgers veiligheid en stabiliteit te beloven.
Die populariteit verspeelde de beweging echter door westerse voedselhulp te weigeren, en door in Somalië heiligdommen van de islamitische soefi-stroming te vernietigen. Al-Shabaab hangt de meer radicale wahabitische uitleg van de islam aan.
Vanwege de toenemende armoede in Kenia als gevolg van negatieve reisadviezen, groeit het gevaar dat al-Shabaab in de Keniaanse kustregio nieuwe, jonge werklozen rekruteert.
Video: Aanslag op universiteit in Kenia
In 2009 sloot al-Shabaab zich aan bij al-Qaeda.
Onder de charismatische en geleerde leider Ahmed Abdi Godane sloot al-Shabaab een bondgenootschap met terreurbeweging al-Qaeda. In een video uit 2012 zwoer Godane nog eens trouw aan al-Qaeda-leider Ayman al-Zawahiri. Net als al-Qaeda heeft al-Shabaab in het verleden regelmatig buitenlandse militanten ingezet om aanslagen te plegen.
Godane werd in 2014, net als zijn voorganger, gedood door een Amerikaanse drone.
Geruchten over een verbintenis met Islamitische Staat (IS) doen de ronde.
Er zou een tweedeling zijn ontstaan binnen al-Shabaab; sommige leden zouden al-Qaeda willen blijven steunen, terwijl anderen naar IS zouden willen overstappen. "Er is veel discussie over welke koers al-Shabaab nu kiest", stelt Harper.
Er is veel discussie over welke koers al-Shabaab nu kiest
Harper: "Net zoals bij de meeste terreurbewegingen het geval is, leeft onder leden van al-Shabaab een bepaald opportunisme als het gaat om de internationale jihad. Dat opportunisme zou ertoe kunnen leiden dat al-Shabaab zich ooit aansluit bij IS. Er is echter nooit een officieel statement geweest dat in die richting duidt."
In sommige opzichten is al-Shabaab vergelijkbaar met IS, legt Harper uit. Bijvoorbeeld als het gaat om het invoeren van de sharia in veroverde gebieden, en de videopropaganda.
Harper denkt echter niet dat al-Shabaab de propaganda van IS kopieert: "Het is eerder andersom: al-Shabaab produceert namelijk al jaren video's als propaganda. Die beelden worden de laatste tijd steeds geraffineerder."
Al-Shabaab pleegt regelmatig aanvallen buiten de eigen landsgrenzen.
In de Ugandese hoofdstad Kampala kwamen in 2010 bijvoorbeeld 76 mensen om het leven bij twee gelijktijdige zelfmoordaanslagen die door al-Shabaab werden opgeëist.
In 2013 schoten terroristen van al-Shabaab tijdens een dagenlange aanval op het luxe winkelcentrum Westgate, in de Keniaanse hoofdstad Nairobi, ongeveer zeventig mensen dood.
En in september van 2014 doodden de strijders ongeveer veertig mensen in een Keniaanse steengroeve. Alle niet-islamitische werknemers werden vermoord.
In april van 2015 drongen militanten van al-Shabaab de universiteit van Garissa, eveneens in Kenia, binnen. Vooral christelijke gijzelaars werden gedood en veel mensen werden onthoofd.
De aanvallen in Kenia zijn een reactie op de strijd die buurlanden van Somalië, waaronder Kenia, in 2011 tegen al-Shabaab begonnen.
De beweging is langzaam teruggedrongen.
Troepen van de Afrikaanse Unie verdreven al-Shabaab in 2011 uit de hoofdstad Mogadishu, en in 2012 uit de belangrijke haven Kismayo. Die haven gebruikte al-Shabaab om inkomsten te vergaren uit de handel in houtskool. Sindsdien weet de Afrikaanse troepenmacht al-Shabaab steeds verder terug te dringen.
"Al-Shabaab is de laatste jaren zeker veranderd, omdat de beweging veel terrein in stedelijke gebieden heeft verloren", vertelt Harper. "Ook het verlies van een leider die streefde naar de internationale jihad [Godane, red.] heeft er ingehakt", stelt Harper. "Al-Shabaab is op dit moment waarschijnlijk gefocust op het gebied dat de organisatie nu nog beheerst."
Al-Shabaab is op dit moment waarschijnlijk gefocust op het gebied dat de organisatie nu nog beheerst
Steeds meer internationale jihadisten kiezen bovendien voor IS, in plaats van al-Shabaab. "Al-Shabaab is niet langer dé hotspot voor jihadisten", aldus Harper.
Maar verslagen is al-Shabaab zeker niet.
"Misschien wordt al-Shabaab zelfs meer meer effectief en flexibel in het plegen van aanslagen nu de strijders worden teruggedrongen", aldus Harper. "Minder buitenlandse strijders voegen zich bij al-Shabaab, maar de strijders die overblijven - de militanten uit Kenia en Somalië - zijn het meest toegewijd."
Harper: "Al-Shabaab heeft altijd laten zien een beweging te zijn die reageert op ontwikkelingen. Misschien zullen de militanten meer aanslagen gaan plegen in Kenia als ze in Somalië verder worden teruggedrongen. Het zal moeilijk zijn om al-Shabaab geheel te elimineren, ook vanwege de geheime steun die de strijders krijgen. Zo kreeg al-Shabaab bij de meest recente aanval op het hotel in Mogadishu waarschijnlijk ook hulp van binnenuit."
