Robots en kunstmatige intelligentie (AI) zijn volop in ontwikkeling en komen ook steeds dichter bij elkaar. Maar robots en AI staan nu nog ver van de meeste mensen af. Ine Gevers, artistiek directeur van de expositie Robot Love, denkt dat hier verandering in gaat komen.

Pas als we echt een connectie maken met robots, kunnen we bedenken op wat voor manier we hen in ons leven willen. "Denk aan een robot die helpt bij de zorg voor iemand. Dan kan er ook een zekere liefde ontstaan", zegt Gevers. We moeten meer weten over hoe kunstmatige intelligentie werkt. "Robots moeten leren om zich aan te passen aan menselijk waarden. Het gaat erom dat niet enkel de grote bedrijven, ingenieurs en nerds snappen hoe het werkt, maar ook dat de gewone mensen er een gevoel bij hebben."

Zodra iets voelbaar is of ogen en een mond heeft, krijgen mensen er al snel een relatie mee. "We projecteren er iets in. Daarom gaan we makkelijk relaties aan met dieren. Dat patroon past ook bij Robot Love, en dat merk je ook als je het ervaart. Veel is instinctief, je kunt het ervaren en voelen." 

Wie de tentoonstelling bezoekt, komt in een levendige omgeving terecht waar robots reageren. Alle reacties gebeuren automatisch en daar wordt ook op gereflecteerd.

De robot als mens

Velen zijn nog heel sceptisch over robots, ziet Gevers. "Als ik met mensen praat, dan vraag ik ze eerst om een robot te tekenen. De meesten tekenen een mensfiguur. Maar robots zijn geen mensen. Het zijn slimme koelkasten of thermostaten. Zelfs als je dat zegt, dan blijven sommigen sceptisch." Maar als zo'n robot dan dichtbij komt, verandert ook hun houding.

Vorig jaar waren er tijdens de Dutch Design Week drie robots te zien die als doel hadden om een stap richting mensen te zetten. "Eentje was een grote industriële robot die niet heel veel kon. De tweede was Pepper, die wat smalltalk deed en oogcontact kon maken." De derde robot kon dansen en vroeg dingen. "Dan zie je dat iedereen, van sceptici tot experts, allemaal meteen de relatie aangaan en contact maken."

Dit jaar is er een kietelsalon, waar een robot je met een kwastje masseert. Die robot weet precies wat jij fijn vindt en wat niet. Ook kun je interactief op alle sensorische niveaus worden gestimuleerd. "Dit is mogelijk een apparaat waar we in de toekomst seks mee hebben", aldus Gevers. Daarnaast zijn er interactieve films, bijvoorbeeld over iPhones die elkaar liefhebben. En er is een project dat Data Kissing heet. Gevers legt uit: "Twee mensen kussen elkaar en vervolgens zie je een neurologisch patroon om hen heen. Alle omstanders die ook gekoppeld zijn, kunnen vervolgens ook aan die kus 'meedoen' via EEG-signalen."

1

Robot Love toont depressieve robot en eerste Nederlandse seksbot

Kan een robot een slaaf zijn?

Het doel van de tentoonstelling is om bezoekers te laten nadenken over allerlei aspecten van robots. "Hoe willen we met hen door één deur? Dat is het grote vraagteken. Het is mogelijk een geleidende schaal. Een robot is zelflerend en heeft een zelfbewustzijn. Kan zoiets ook een slaaf zijn?" Dat zijn belangrijke onderwerpen om over na te denken, vindt Gevers. "Sommigen vinden dat ze wel slaaf moeten zijn, want anders raken we mogelijk de controle kwijt. Aan de andere kant kunnen we de ontwikkelingen al niet meer controleren. We moeten vooral vrienden blijven met ze."

Daarnaast is er de kwestie rondom transparantie en privacy. "We zijn totaal transparant voor grote bedrijven, die vervolgens groeien op basis van data, uniformiteit en diversiteit. Maar ze hebben een beperkte blik en we worden daardoor in hokjes gezet." Dat soort kwesties spelen ook mee. "De vrijheden die we hebben verworven, moeten opnieuw worden bevochten."

De interactieve tentoonstelling Robot Love is tot 2 december te bezoeken in de Melkfabriek in Eindhoven.