De situatie op Nova Zembla is inmiddels zo ernstig dat de autoriteiten afgelopen zaterdag de noodtoestand uitriepen. Russische militairen zijn ingevlogen om de ongeveer drieduizend bewoners die op Nova Zembla wonen te beschermen tegen de ijsberen. Met name in de nederzetting Beloesja Goeba is de situatie zorgelijk.

De problemen op Nova Zembla worden naar alle waarschijnlijkheid veroorzaakt door twee dingen, zegt Gert Polet, expert op arctisch gebied van het Wereldnatuurfonds (WNF) tegen NU.nl. "Klimaatverandering en afval van mensen."

IJsberen leven het liefst op zeeijs om op zeehonden te jagen. Doordat het gebied met zeeijs verder krimpt, trekken de ijsberen steeds vaker noordwaarts op zoek naar beter ijs. Op die trektocht komen de dieren ook langs plekken waar mensen wonen en dat leidt tot conflicten.

"De rondzwervende ijsberen weten inmiddels uit ervaring dat er in nederzettingen wat te halen valt. Voor de mensen die daar wonen is het een drama, want de ijsbeer is het grootste roofdier op land", vertelt Polet.

De hongerige ijsberen scharrelen vooral rond bij vuilnisbakken, omdat daar veel eten te vinden is. "De dieren zijn heel nieuwsgierig. Zeker op land, waar ze geen ander voedsel kunnen vinden, komen ze naar dit soort dumpplekken toe", zegt hij.

Volgens hem doen het WNF en lokale overheden al veel om conflicten tussen ijsberen en mensen te voorkomen. Zo worden onder meer patrouilles getraind om te leren hoe de beren weggehouden kunnen worden.

Het goed afsluiten van afval speelt daarbij een belangrijke rol, stelt Polet. "In verschillende dorpen zijn we bezig met pilots met bearproof afvalverwerking. We zoeken naar allerlei manieren, zoals containers waar ijsberen niet in kunnen. Ook doen we een test met elektriciteit rond kennels, waar sledehonden bij elkaar zitten."

Met name in het oosten van Rusland is die samenwerking volgens Polet al erg succesvol gebleken, maar voor sommige gebieden komt die hulp te laat.

Zo is Beloesja Goeba sinds december al door 52 ijsberen bezocht, stellen de lokale autoriteiten. In het stadje zouden constant zes tot tien beren actief zijn, waarvan sommige dieren ook agressief gedrag vertonen.

"Mensen zijn bang om hun huizen te verlaten en ouders durven hun kinderen niet naar school te laten gaan", zei Zhigansha Musin, het hoofd van het lokale bestuur op de archipel, tegen AFP. "Ik kom sinds 1983 op Nova Zembla en er is nog nooit zo'n massale invasie door ijsberen voorgekomen."

Rond de kinderopvang zijn inmiddels hekken geplaatst. Militairen hebben speciale voertuigen ingezet om mensen te vervoeren. Ook houden zij patrouilles en hebben ze honden bij zich die de ijsberen op afstand moeten houden.

De Russische autoriteiten hebben tot nu toe geweigerd toestemming te verlenen om de dieren af te schieten. De ijsbeer is een beschermde diersoort in Rusland en jagen op de dieren is verboden. Natuurbeschermingsexperts hopen dat de maatregelen zullen helpen en dat de lokale bevolking niet naar het geweer zal grijpen.