De boeken worden herschreven na het inschakelen van zogeheten sensitivityreaders. Dat zijn meelezers die een boek of verhaal lezen om daar bijvoorbeeld stereotypen of problematisch taalgebruik uit te filteren. Uitgeverij Puffin heeft de meelezers ingeschakeld omdat zij willen "dat iedereen kan genieten van de boeken van Dahl".

De aanpassingen draaien allemaal om de beschrijvingen van personages uit de bekende verhalen. Zo wordt het personage Caspar Slok uit Sjakie en de chocoladefabriek niet langer 'dik' genoemd, maar 'enorm' en mevrouw Griezel uit De Griezels niet 'lelijk en beestachtig', maar alleen 'beestachtig'. De Oempa Loempa's worden in het kader van genderneutraliteit geen 'kleine mannetjes' meer genoemd, maar 'kleine mensen'.

In totaal zou het om honderden van dit soort aanpassingen gaan. Directeur Joris van de Leur van De Fontein, de uitgeverij die de Nederlandse vertalingen van de Dahl-boeken uitbrengt, zegt tegen NU.nl dat deze hoeveelheid aanpassingen zeker niet gebruikelijk is. "De boeken van Dahl zitten vol met stereotyperingen en overdrijvingen, maar dat is nou juist de kracht van die boeken. Het is humor."

Maar hoe bepaal je of een term als 'dik' beledigend of grievend is? "Dat vind ik ingewikkeld. Ik vraag me af of je dat objectief kan bepalen", zegt Van de Leur. "In de 21 jaar dat ik uitgever ben, heb ik nog nooit een klacht ontvangen over onze vertalingen. Die sensitiviteit speelt vooral in Engeland en de Verenigde Staten. Wij zijn in Nederland nuchterder."

Volgens Tamar de Vos, kinderpsycholoog bij Opvoedadvies, zijn kinderen heel goed in staat om humor te herkennen. "Het is voor ouders vooral belangrijk om in gesprek te blijven met hun kind en betrokken te blijven bij de boeken die hun kinderen lezen", zegt zij. "Als je merkt dat je kind een bepaalde grap niet begrijpt, dan kun je die uitleggen en daar een sturende rol in hebben." Op de vraag of zij denkt dat een term als 'enorm' door een kind anders opgevat wordt dan 'dik', laat zij weten dat het in haar ogen niet zoveel verschil maakt.

Bij de uitgeverij zijn ze van tevoren niet geïnformeerd over de aanpassingen in de Britse boeken. "Ik ben momenteel druk bezig om meer duidelijkheid te krijgen", zegt Van de Leur. "Ik heb nog geen lijst ontvangen met de aanpassingen in kwestie en we weten nog niet welke verwachtingen de Roald Dahl Company, die de auteursrechten bezit, van ons heeft."

"De boeken van Dahl zijn veertig jaar geleden naar het Nederlands vertaald en de kwaliteit van die vertalingen is onbetwist. Huberte Vriesendorp, die verantwoordelijk is voor de vertalingen, heeft de Nederlandse taal juist verrijkt met termen zoals 'mensbaksels' en 'snoskommer'."

"Vertalingen worden zelden beoordeeld door externe organisaties", zegt Van de Leur. "Een vertaler heeft de vrijheid om een boek te vertalen zolang de essentie van een verhaal bewaakt wordt. Die vertaling wordt uiteraard goed bekeken door de redactie van een uitgeverij. Wij schakelen zelf geen sensitivityreaders in, maar onze redactieleden zijn altijd alert op teksten die als grievend of beledigend ervaren kunnen worden."

PEN America, een platform van 7.500 schrijvers die voor vrijheid van expressie pleiten, noemen de berichten over de aanpassingen in de Dahl-boeken "alarmerend". Directeur Suzanne Nossel zegt op Twitter dat auteurs al "een strijd moeten voeren tegen het verbieden van boeken en allerlei restricties". Daar komt volgens Nossel nu het herschrijven van boeken vanwege gevoeligheden bij. Ze noemt het "een gevaarlijk nieuw wapen dat anderen te veel macht geeft om de boeken van grote auteurs te vervormen".

Van de Leur benadrukt dat hij het belangrijk vindt om zorgvuldig te kijken naar de aanpassingen die nu in Engeland zijn doorgevoerd. "Als de wijzigingen een verbetering van de tekst betekenen, dan nemen wij die zeker over. Maar ik ben wel een groot voorstander van het beschermen van de ziel van de tekst."