Voortaan wordt in Nederland sneller vastgesteld van wie naziroofkunst is geweest. Ook zijn de regels voor dat proces versoepeld. Als aannemelijk is dat het verzoek van de oorspronkelijke eigenaar (of erfgenamen) komt, wordt dat gelijk in behandeling genomen.

Dat werd donderdag bekendgemaakt door de Restitutiecommissie. Deze commissie adviseert de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) over het teruggeven van cultuurgoederen die eigenaren door toedoen van het naziregime hebben verloren.

Eerder dit jaar werd bekend dat Nederland weer structureel onderzoek gaat doen naar de kunst die tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren is gegaan. Als de oorspronkelijke eigenaar achterhaald wordt, krijgen de erfgenamen de kunst weer in bezit. Als het zeer aannemelijk is dat het inderdaad om de eigenaar of diens erfgenamen gaat, wordt het verzoek ingewilligd.

De voorzitter van de commissie vertelt dat momenteel nog veel verzoeken behandeld moeten worden. Het duurt nu soms wel drie jaar tot wordt besloten of de objecten worden teruggegeven. Door de versoepeling moet dit voortaan binnen anderhalf jaar gebeuren. Daarnaast wordt het expertisecentrum met extra onderzoekers versterkt om de verzoeken sneller te kunnen afhandelen.

Mocht er geen rechtmatige eigenaar meer te vinden zijn, dan wordt deze zogenoemde 'verweesde' kunst teruggegeven aan de Joodse gemeenschap. Demissionair cultuurminister Ingrid van Engelshoven laat in gesprek met de Restitutiecommissie weten dat nog wordt nagedacht over "hoe dit op een mooie manier kan worden overgedragen".

1,5 miljoen euro voor onderzoek naar herkomst

Intussen gaat de overheid samen met de musea verder onderzoeken hoe kunstwerken eigenlijk in de nationale collectie zijn gekomen en of ze misschien aan particulieren teruggegeven kunnen worden. Van Engelshoven trekt voor dit onderzoek vanaf 2022 jaarlijks 1,5 miljoen euro uit.

Alle objecten in het beheer van de Staat worden nu onderzocht op mogelijk nieuwe aanwijzingen over de herkomst. In totaal ging het om 3.665 objecten. Daarvan zijn er ruim 450 inmiddels teruggegeven.

Het restitutiebeleid in Nederland werd twintig jaar geleden in het leven geroepen. Naar aanleiding daarvan is de documentaire Roofkunst & Restitutie gemaakt, die donderdag in première ging en is te bekijken via de website van de Restitutiecommissie.