De Gouden Koets rijdt in elk geval de komende jaren niet rond, liet koning Willem-Alexander donderdag weten. Maar hoe groot is de kans dat de koets, waar een hoop om te doen is, ooit nog tevoorschijn komt op Prinsjesdag?

De Gouden Koets wordt sinds 1903 gebruikt op de derde dinsdag van september, maar koningin Wilhelmina en prins Hendrik reden er in 1901 al voor het eerst in. Het rijtuig was door de jaren heen regelmatig het doelwit van aanvallen op het koningshuis, zoals tijdens het huwelijk van prinses Beatrix en Claus in 1966. In 2010 werd er op Prinsjesdag een waxinelichthouder tegenaan gegooid.

Hoewel de koets geraakt werd, was die bij deze aanvallen niet het echte doelwit. Daar is de afgelopen jaren echter verandering in gekomen: er klinkt steeds fellere kritiek op de koets, die met meerdere panelen versierd is. Op het paneel Hulde der Koloniën, dat Nicolaas van der Waay heeft gemaakt, staat een witte, jonge Nederlandse vrouw die goederen ontvangt van knielende Afrikaanse en Indonesische mannen. Volgens critici wordt hiermee het koloniale verleden van Nederland verheerlijkt.

Koning Willem-Alexander liet in 2015, toen de koets gerestaureerd moest worden, al weten dat hij wilde nadenken over het gebruik van de koets in de toekomst. Sinds 2016 wordt er wegens de restauratie van de Gouden Koets rondgereden in de Glazen Koets, die in 1821 voor koning Willem I is gemaakt.

Dit zal voorlopig hetzelfde blijven. "De Gouden Koets zal pas weer kunnen rijden als Nederland daar klaar voor is. En dat is nu niet het geval", zegt Willem-Alexander hier donderdag over. De Gouden Koets zal in ieder geval tot februari 2022 in het Amsterdam Museum staan.

Kans is klein dat koning nog plaatsneemt in koets

Gert Oostindie, hoogleraar Koloniale en Postkoloniale Geschiedenis aan de Universiteit Leiden, vertelde eerder aan NU.nl dat hij de kans dat de Gouden Koets weer tevoorschijn wordt gehaald klein acht. "Ik denk ook niet dat Willem-Alexander het leuk vindt om in een koets rond te rijden waar zo'n koloniale mentaliteit op wordt afgebeeld."

Het werk stamt uit 1898. "Het moment dat in Nederland het kolonialisme op zijn hoogtepunt was", aldus Oostindie. "Een hele belangrijke periode voor Nederland, die toen nog vrijwel onomstreden was. Dat wordt ook afgebeeld op het paneel dat de boodschap uitdraagt: Nederland heeft een groot imperium dankzij de koloniën en de mensen die daar wonen, zijn daar blij mee. Daarom heeft het paneel ook zijn titel meegekregen. De slavernij was destijds al afgeschaft, dus de afgebeelde mensen zijn geen slaven, maar wel koloniale onderdanen."

De koets is in elk geval wel klaar voor gebruik. Zo is het leer vervangen en zijn sommige onderdelen van het rijtuig opnieuw verguld. Of de koets de glazen vitrine in het museum ooit nog uit komt, moet nog blijken.