In een vrijdag verstuurde brief aan de Tweede Kamer laat Van Engelshoven weten dat duidelijkheid over de werkwijze rond de eventuele teruggave van in de Tweede Wereldoorlog door de nazi's geroofde kunstwerken voor haar prioriteit heeft. Volgens haar is het belangrijk dat de mensen die hebben verzocht om teruggave duidelijkheid krijgen.

Een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) laat desgevraagd aan NU.nl weten dat de gedeeltelijke reactie op het adviesrapport van de Raad voor Cultuur te maken heeft met snelheid. "Nu kunnen de lopende teruggaveverzoeken direct door volgens de nieuwe werkwijze."

Volgens OCW moet zorgvuldig worden gekeken naar het opnieuw inrichten van herkomstonderzoek. Het ministerie laat weten daar "iets meer tijd" voor nodig te hebben.

Structureel herkomstonderzoek naar naziroofkunst ligt, ondanks internationale afspraken die Nederland in 1998 ondertekende, sinds 2007 stil.

"Hoe langer de regering wacht met het hervatten van herkomstonderzoek, hoe meer direct betrokkenen overleden zullen zijn", maande de Raad voor Cultuur Van Engelshoven in december tot snelle actie in het adviesrapport Streven naar Rechtvaardigheid van de evaluatiecommissie restitutiebeleid naziroofkunst.

In het nieuwe beleid rond teruggave van naziroofkunst mag het belang van een kunstwerk voor een museumcollectie geen rol meer spelen. Ook doet het er niet meer toe of iemand een werk tijdens de heerschappij van de nazi's, tussen 1933 en 1945, zonder kwade bedoelingen heeft verworven.

In december hoefde het Stedelijk Museum een schilderij van Wassily Kandinsky van de rechter niet terug te geven aan de nabestaanden van de voormalige eigenaar. Het werk zou geroofd zijn tijdens de Tweede wereldoorlog.

Kandinsky's Bild mit Häusern uit 1909 is nu in bezit van de gemeente Amsterdam. Een woordvoerder van het Stedelijk Museum bevestigt aan NU.nl dat de nabestaanden van de voormalige eigenaar hoger beroep hebben aangetekend tegen het vonnis. Een van hen overleed in februari.

De gemeente Amsterdam laat in gesprek met NU.nl weten het hoger beroep af te wachten. De gemeente zegt blij te zijn met het nieuwe beleid rond de teruggave van naziroofkunst, dat met terugwerkende kracht zou ingaan. "Dit geeft een basis om terug te gaan naar de commissie die over eventuele teruggave oordeelt", aldus een woordvoerder.

In februari nam de gemeente Amsterdam een voorschot op eventueel nieuw beleid rond teruggave van naziroofkunst. Burgemeester Femke Halsema en cultuurwethouder Touria Meliani schreven toen in een brief aan de gemeenteraad de adviezen van de Raad voor Cultuur te willen volgen.

In december meldde NU.nl dat OCW op dat moment geen geld had om het ongeveer 3 miljoen euro kostende herkomstonderzoek te hervatten. "We hebben op dit moment een strakke begroting", aldus het ministerie. "We hopen in het voorjaar van 2021 binnen het kabinet een besluit te nemen over het al dan niet betalen van het bedrag."

In Nederland bevinden zich nu volgens de Raad voor Cultuur naar schatting 3.750 door de nazi's geroofde kunstwerken, die na de Tweede Wereldoorlog wel zijn teruggehaald maar nog niet zijn teruggegeven aan de rechtmatige eigenaar. 167 werken met dubieuze herkomst zouden zich in museumcollecties bevinden.