Cryptovaluta's zoals de bitcoin bestaan al flink wat jaren, maar de groep die hier munt uit wil slaan, wordt met de dag groter en diverser. Mensen die niet weten wat blockchain is, blijken er wél in te beleggen. De bekendste virtuele munten zijn de bitcoin, ether, litecoin en ripple.

Succesverhalen en minder succesvolle verhalen zijn er genoeg. Je hoort minder over hoe je nou aan die digitale munteenheden komt en - misschien nog wel belangrijker - hoe je er ook weer vanaf komt. NU.nl zet de belangrijkste stappen voor je op een rij.

Stap 1 Bedenk of je het veilig genoeg vindt

Wie in cryptomunten wil beleggen, moet weten dat er een wezenlijke kans is dat je je inleg kwijtraakt. Van toezichthouders, de CEO's van Goldman Sachs en vermogensbeheerder BlackRock tot superbelegger Warren Buffett: allemaal waarschuwen ze voor de risico's van virtuele valuta's.

"Kijk je naar de koers van de bitcoin, dan kan er in één dag 2.000 dollar van af gaan, maar er kan ook zo weer 1.500 dollar bij komen", stelt Hans Oudshoorn, beleggerstrainer van BinckBank en auteur van Beleggen voor dummies. "Daar moet je echt tegen kunnen. Je weet in ieder geval dat je een spannende rit tegemoet gaat."

Oudshoorn heeft zelf geen cryptomunten gekocht, omdat hij ze niet kan duiden. "Als ik een bedrijf neem als Unilever, dan snap ik het. Die verkopen boter en ijsjes, daar verdienen ze aan en ze keren dividend uit. Dan kun je nog iets zinnigs zeggen over de waardering van zo'n bedrijf. Voor een bitcoin kun je dat eigenlijk niet doen."

Hij ziet in zijn eigen omgeving mensen in cryptomunten stappen die voorheen niet durfden te beleggen. "Dat is grappig en toch ook wel bedenkelijk, omdat ze eigenlijk helemaal geen idee hebben van wat ze aan het kopen zijn", aldus Oudshoorn.

"Je wil op een verjaardag niet een beetje de sukkel zijn en zeggen dat je ze niet hebt", weet hij. "Maar ze nemen gelijk iets dat naar mijn beleving toch wel risicovol is. Het kan hard gaan met die munt: in één dag kan het gebeurd zijn."

Teunis Brosens, econoom bij ING en volger van cryptomunten, heeft zelf uit persoonlijke interesse eens cryptogeld gekocht en bezit 0,005 bitcoin. Toch is hij op zijn hoede: "Je hebt geen garanties in cryptoland. Dat wil zeker niet zeggen dat alle partijen kwaad in de zin hebben, maar je hebt gewoon geen garanties."

Hij benadrukt dat er voor traditionelere beleggingen wetten en regels gelden die beleggers bescherming bieden. Maar in de markt voor cryptomunten kijken geen toezichthouders mee.

"Als je deze markt betreedt, moet je heel goed weten wat je doet. Je moet je dondersgoed realiseren dat je niemand hebt om op terug te vallen als het misgaat", meent Brosens. "Je bent eigenlijk compleet op jezelf aangewezen om onderzoek te doen over met wie je in zee gaat. Doe echt je huiswerk."

Stap 2 Bepaal hoeveel risico je wilt nemen

Brosens adviseert instappers goed na te denken over waarom zij in virtuele munten willen beleggen. "Is het een appeltje voor de dorst voor over dertig jaar of heb je gewoon een klein beetje geld over en vind je het gewoon leuk om daar wat mee te spelen?"

Brosens: "Want als jij wil sparen voor je pensioen, dan moet je geen hele rare dingen gaan doen. En als je gewoon een beetje wil spelen met een sommetje geld dat je wel kunt missen, dan kun je wat meer risico nemen."

"Als je het hebt over beleggen dan draait het om twee dingen", verklaart Oudshoorn. "Hoeveel risico kan ik dragen? Dat is financieel: je moet het doen met geld dat je kunt missen. En hoeveel risico wil ik dragen? Dat is in hoeverre je accepteert dat je er wakker van gaat liggen."

Stap 3 Kies voor een directe of indirecte investering

Je kunt beleggen in cryptomunten zelf, maar ook in afgeleiden zoals termijncontracten (futures) of een zogenoemde Exchange Traded Note (ETN). Dergelijke afgeleide producten hebben als voordeel dat ze net als gewone aandelen via gereguleerde aandelenbeurzen kunnen worden gekocht en verkocht.

Deze producten moeten aan specifieke voorwaarden voldoen, voor ze verhandeld mogen worden, legt Oudshoorn uit. Het is onder meer via zijn werkgever mogelijk om in dergelijke instrumenten te beleggen.

Er bestaat bijvoorbeeld een ETN die de koers van de bitcoin volgt. "Dat klinkt ingewikkeld, maar het is eigenlijk de bitcoinprijs gedeeld door twintig. De note werkt bijna net als een gewoon aandeel op de beurs", legt Oudshoorn uit. "Die kun je kopen op het moment dat de beurs open is en verkopen tot het moment dat de beurs dicht is. Je kunt erin, en er weer uit wanneer je wilt."

Een directe investering in virtuele munten heeft volgens de beleggerstrainer overigens een belangrijk voordeel: "Als je het direct doet via een platform, dan heb je de mogelijkheid om je vermogen een beetje te spreiden over allemaal verschillende munten." Het aanbod aan afgeleide producten via aandelenbeurzen is op dit moment nog beperkt.

Stap 4 Maak een wallet aan of kies een cryptobank

Je kunt zelf een zogenoemde wallet, een soort virtuele portemonnee, op de blockchain aanmaken om digitale sleutels voor cryptomunten in op te slaan. Deze sleutels heb je nodig om cryptomunten te kunnen ontvangen en uitgeven.

Het is dan belangrijk om de sleutels regelmatig te backuppen en een sterk wachtwoord voor je wallet te verzinnen. "Als je het wachtwoord kwijtraakt, dan kun je echt niet meer bij je geld. Dan kun je niemand bellen", waarschuwt Brosens. "Omdat in principe alle informatie op de blockchain openbaar is, kun je dan dus wel de rest van je leven naar je geld kijken, maar kun je er niet meer bij."

"Je hebt ook bedrijven die een soort bitcoinbankrekening aanbieden waar je gewoon met iDeal geld naartoe kunt overmaken", weet Brosens. Deze aanbieders, zoals bijvoorbeeld Bitmymoney, StrongCoin en CoinSpace, bieden wallets aan en beheren die.

"Maar met alleen een wallet aanmaken, ben je er niet. Want je moet wisselen van euro's naar bitcoin. Daar heb je eigenlijk bijna altijd een beurs voor nodig." Dit kan via speciale cryptobeurzen waar in verschillende digitale valuta's wordt gehandeld. Voorbeelden hiervan zijn Coinbase en Anycoin Direct.

"Ik zou beginnende beleggers aanraden om het via zo'n bankrekening of beurs te doen die je vertrouwt en die je ook gewoon makkelijk de eerste stappen in de cryptowereld laten zetten", zegt Brosens. "Op zo'n beurs verkoop je je bitcoin en als het goed is, krijg je dan vrij snel - vaak binnen een paar dagen - euro's op je rekening gestort."

Het is volgens de econoom verstandig om je in de verschillende aanbieders te verdiepen. "Kijk naar de recensies die ze hebben om de goede van de slechte te onderscheiden. En kijk ook naar welke kosten ze rekenen en welke wisselkoers ze rekenen."

Hij waarschuwt verder dat cryptobeurzen en walletproviders "met enige regelmaat" worden gehackt. De argeloze beginnende belegger zou dus ook goed naar de beveiliging moeten kijken.

"Dat kan ook een reden zijn om je geld wat te spreiden over verschillende aanbieders. Zodat als er met één wat misgaat, je niet al je geld kwijt bent", tipt Brosens.

Stap 5 Kies de cryptomunten waar je in wil beleggen

Door de wildgroei aan nieuwe munten is het nog niet zo makkelijk om te kiezen. "Als je er rotsvast van overtuigd bent dat bitcoin de hele wereld van betalingsverkeer in de wereld gaat overnemen, dan zou die munt nog weleens richting de 1 miljoen dollar kunnen gaan", zegt Brosens. "Ik geloof niet in dat scenario, maar stel dat je die visie hebt, dan is de bitcoin nu nog een koopje."

"Het is natuurlijk ook niet zo dat iedere munt die nu maar 5 cent waard is, dus een verstandige belegging is. Want het ligt er natuurlijk helemaal aan wat het toekomstperspectief is", benadrukt hij. Brosens adviseert beleggers ook op dit gebied hun huiswerk te doen.

"De laatste anderhalve maand hoor ik plotseling om me heen: 'Ripple, is dat nou wat?' Ik vind het een gevaarlijke ontwikkeling dat die vraag zo gesteld wordt. Het feit dat je iets om je heen hoort, is absoluut niet genoeg reden om maar aan te nemen dat je dus in die munt moet stappen. Lees je echt zelf in en vorm je eigen visie."

En net als bij 'gewone' beleggingen is spreiding het devies. "We weten überhaupt niet of cryptocurrency's als categorie een blijvertje zijn. Maar als ze een blijvertje zijn, is het misschien de bitcoin, misschien een andere munt of misschien zelfs een munt die nog uitgevonden moet worden", stelt Brosens.

"We weten het gewoon niet. Daarom is het verstandig om je risico's te spreiden. Al je geld op één munt zetten, is echt het riskantste wat je kunt doen."

Stap 6 Stap er op het juiste moment uit

"Eigenlijk moet je voordat je aankoopt met jezelf afspreken met hoeveel procent winst je tevreden bent." Oudshoorn stelt beleggers bijvoorbeeld voor 10 procent risico te accepteren, maar zegt dat daar dan wel 20 procent winst tegenover moet staan.

"Want dan kun je het twee keer fout doen, tegen één keer goed. En als het gebeurt, dan moet je ook gewoon keihard afscheid nemen."

Brosens wijst verder nog op de transactiekosten en de tijd die het kost om virtuele munten te verkopen. Dit speelt vooral als de koers plotseling zakt.

"Dan blijkt toch vaak dat het best lastig is en het lang duurt om eruit te stappen. Dat is ook zo, omdat - zeker bij bitcoin - het netwerk overbelast is." Door achterstanden in het verwerken van transacties in bitcoins betaal je nu al gauw gemiddeld zo'n 20 euro per transactie, weet de econoom.

"Bij sommige beurzen is het een stuk makkelijker om in te stappen dan uit te stappen." Brosens ziet dit als een risico, omdat mensen bij een flinke prijscorrectie in groten getale hun munten willen verkopen. "Je kunt je voorstellen dat als mensen massaal bang worden en eruit willen, dat die deur van de nooduitgang veel te klein is. En dan kan het echt wel eens heel lang duren."

Daarom raadt hij beleggers aan ook te kijken naar het beleid van cryptobeurzen en walletproviders. "Kijk of het een beetje makkelijk gaat en of ze bepaalde garanties bieden", adviseert Brosens. "Als er over bepaalde zaken niks wordt gezegd, vind ik het geen goed teken."

Lees meer achtergrondverhalen in NUweekend