Mensen die vanuit China naar Nederland vliegen, moeten sinds dinsdag 10 januari een negatief testresultaat overleggen voordat ze in het vliegtuig stappen. Dat mag een eenvoudige sneltest zijn, maar de test mag niet meer dan 48 uur oud zijn bij vertrek.

Reizigers worden voor vertrek door luchtvaartmaatschappijen herinnerd aan de testplicht. Ook worden reizigers erop gewezen dat ze geweigerd kunnen worden als ze geen negatief testbewijs hebben. De GGD controleert de tests bij aankomst in Nederland. De marechaussee is verantwoordelijk voor de handhaving en kan mensen zonder testbewijs boetes opleggen.

Naast de testplicht wordt reizigers dringend geadviseerd een medisch mondmasker te dragen tijdens de vlucht. Daarnaast wordt het rioolwater rondom Schiphol onderzocht op virusdeeltjes. Minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid) onderzoekt of het ook mogelijk is het toiletwater van vliegtuigen uit China te onderzoeken op nieuwe varianten.

Ja, binnen de Europese Unie. Nadat verschillende landen op eigen houtje maatregelen had genomen tegen reizigers uit China, zeiden virologen al dat er een gezamenlijke Europese aanpak nodig was. Vorige week werden de EU-lidstaten het eens over enkele voorzorgsmaatregelen. Wel kregen EU-lidstaten de vrijheid om daarvan af te wijken. Enkele landen hebben reizen naar China daarom met klem afgeraden.

In Nederland hoeven we ons over het algemeen geen zorgen meer te maken over een besmetting. De hier opgebouwde immuniteit is veel groter dan in China, doordat veel mensen zijn gevaccineerd of zijn hersteld van een besmetting. Arts-microbioloog Andreas Voss vindt het daarom vooral symboolpolitiek, zegt hij tegen NU.nl.

"Ik zie het vooral als een manier om te voorkomen dat alle Europese landen weer ander beleid hebben. Nederland wil eenduidig overkomen. Maar met een maatregel als deze stop je de introductie van virussen niet. Reizigers kunnen op andere manieren Europa binnenkomen en doorreizen."

Nederland wil volgens Voss vooral aandacht voor het coronaprobleem creëren. "Met het testbewijs voorkom je dat mensen die écht ziek zijn alsnog het vliegtuig instappen. Je voorkomt dus wel een paar infecties, maar het zal hoe dan ook naar Nederland komen."

Net als in Nederland is in China de relatief milde omikronvariant van het coronavirus dominant. Maar het kan altijd zijn dat een nieuwe variant opduikt, die zich anders gedraagt dan de varianten die we hier nu hebben. Door de huidige coronagolf en de grote bevolking in China is die kans groter. Toch draagt een testplicht volgens Voss niet veel bij aan de speurtocht naar nieuwe varianten.

"De kans dat een coronavirusvariant ontstaat, bestaat altijd al. Als die opduikt in China, dan weet je dat daar sowieso één nieuwe variant rondgaat. Het probleem is: je weet niet wat er verder in China gebeurt. Je weet niet hoeveel andere er daar rondgaan."

Dat laatste komt doordat er veel twijfel is over de gegevens die door de Chinese overheid gedeeld worden. Viroloog Marion Koopmans zei tegen NU.nl "dat het erop lijkt dat we geen goede informatie zullen krijgen over de werkelijke omvang in China". De Belgische viroloog Steven Van Gucht zei al dat de testplicht ook bedoeld is "om te controleren of de gegevens die we officieel van China krijgen kloppen".

"De enige manier om openheid te krijgen over varianten, is door er op politiek niveau over te praten", zegt Voss. "Door de getallen die we nu zien, lijkt het net alsof de situatie in het UMCG erger is dan in China. De data geven ons informatie over varianten, maar ook antwoord op de vraag of en hoe we China kunnen helpen."

Dat is nog niet bekend. De EU-ministers van Volksgezondheid spraken vorige week af per week te bekijken of de maatregelen nodig zijn. Voss denkt niet dat het zin heeft de maatregel lang vol te houden.

"Een virusmutatie kan ook vanuit Italië, Frankrijk of Duitsland onze kant op komen. Natuurlijk is de kans wel groter dat die vanuit China hiernaartoe komt, vanwege de coronagolf en de grote bevolking, maar je kan het toch niet voorkomen."

Waarschijnlijk willen Nederland en andere EU-landen eerst de zekerheid dat de coronasituatie in China wat meer onder controle is. Koopmans voorspelde in gesprek met NU.nl dat de coronagolf waar China nu mee te maken heeft minder erg zal zijn dan de eerste golf in Nederland in 2020.