Zo'n 320.000 gezonde levensjaren zijn in de eerste twee coronajaren verloren gegaan doordat operaties werden uitgesteld. Dat berekende het RIVM op basis van data van ziekenhuizen. Het betekent grofweg dat één op de vijf verwachte gezonde levensjaren niet plaatsvond.

Omdat operaties de gezondheid van mensen verbeteren, winnen zij gezonde levensjaren. Hoeveel jaar precies verschilt per ingreep. Het RIVM verwachtte op basis van voorgaande jaren dat in 2020 en 2021 in totaal zo'n 1,6 miljoen operaties uitgevoerd zouden worden. Dat zou de patiënten bij elkaar opgeteld 1,8 miljoen gezonde levensjaren hebben opgeleverd.

Er werden echter 305.000 operaties minder dan verwacht uitgevoerd. Door de pandemie moest andere zorg een pas op de plaats maken. Dat leverde geen 1,8 miljoen, maar nog geen 1,5 miljoen gezonde levensjaren op: ruim 18 procent minder dan verwacht. "Die jaren had de zorg wél opgeleverd in een situatie zonder de coronapandemie", aldus de onderzoekers.

Het uitstellen van zorg had vooral gevolgen voor mensen die wachtten op staar- heup- en knieoperaties. Zij konden na een operatie gezonde levensjaren tegemoetzien, maar moesten daar vaak lang op wachten.

Verloren levensjaren kunnen waarschijnlijk niet worden teruggewonnen

Het RIVM acht de kans klein dat dit verlies van gezondheid nog teruggedraaid kan worden. Als tot 2026 alle ziekenhuizen 5 procent extra operaties uitvoeren, worden 'slechts' 19.000 van de 320.000 verloren gewaande levensjaren teruggewonnen. Sowieso kunnen in die periode niet álle operaties meer ingehaald worden.

Volgens de onderzoekers is het totale gezondheidsverlies nog groter dan zij hebben berekend. Dat komt doordat niet alle vormen van zorg zijn meegeteld, zoals het uitstellen van diagnoses en de zorg die normaliter verleend zou worden op poliklinieken.

Het RIVM wil met het onderzoek de discussie aangaan over de planning van niet-acute zorg. Zo zou bij de planning van operaties meer rekening gehouden moeten worden met de gezondheidswinst die de ingreep kan opleveren. "Ook zou het goed zijn om af te spreken onder welke voorwaarden privéklinieken of buitenlandse ziekenhuizen deze zorg kunnen overnemen", besluiten de onderzoekers.