Logo NU.nlNU.nl
  • Voorpagina
  • Net binnen
  • Populair
  • Algemeen
  • Economie
  • Sport
  • Media en Cultuur
  • Achterklap
  • Shop
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • NUfolder
    • NUshop
    • Tickets
Vrijdag 31 maart 2023 | Het laatste nieuws het eerst op NU.nl

Wat is opruiing precies? En is het lastig om iemand daarvoor te veroordelen?

Door NU.nl

18 mrt 2022 om 17:35Update: 4 maanden geleden
nujij comment1K reacties
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail
Willem Engel, het boegbeeld van actiegroep Viruswaarheid, staat vandaag voor de rechter in Rotterdam op verdenking van opruiing. Maar wat is opruiing precies? En is het moeilijk om daarvoor veroordeeld te worden?

Dit bericht verscheen eerder op NU.nl en is op maandag 21 november aangepast aan de actualiteit.

Opruiing wordt genoemd in artikel 131 van het wetboek van strafrecht. Daar staat: iemand die "het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag opruit". Simpel gezegd: anderen aanmoedigen om iets strafbaars te doen.

Maar in de praktijk zitten er best wat haken en ogen aan die wettekst, legt universitair hoofddocent Marloes van Noorloos van Tilburg University uit. "Justitie hoeft niet te bewijzen dat iemand daadwerkelijk strafbare feiten heeft gepleegd als gevolg van jouw uitingen", legt ze uit. "Maar de vraag óf iemand heeft aangezet tot strafbare feiten laat wel ruimte voor een enorm grijs gebied."

Een rechter bekijkt altijd wat de context is van een mogelijk opruiende tekst, aldus Van Noorloos. "Wat is er gezegd, wat is er éérder al gezegd door die persoon? Wat was de aanleiding? Het kan ook zijn dat meerdere uitingen tot een bepaald patroon van opruiing leiden." Zij vermoedt dat dit in het geval van Engel aan de hand is. Engel deelde gedurende langere tijd kritische berichten over het coronabeleid via sociale media.

  • Viruswaarheid-voorman Willem Engel voor de rechter wegens opruiing
    Zie ookViruswaarheid-voorman Willem Engel voor de rechter wegens opruiing

'Oproep tot besmetten kan oproep tot mishandeling zijn'

Engel had het er bijvoorbeeld over dat zijn volgers andere mensen zouden moeten besmetten met corona. "Je mag het natuurlijk niet eens zijn met de coronaregels", duidt de strafrechtdeskundige. "Maar anderen doelbewust besmetten met een virus, kan worden gezien als poging tot zware mishandeling. Dan wordt zo'n oproep mogelijk gezien tot opruiing, al hangt ook dat weer af van hoe hij het precies verwoord heeft."

Opruiing en het aanzetten tot haat of discriminatie (wat Geert Wilders ten laste werd gelegd in het 'minder Marokkanen-proces') liggen in elkaars verlengde, maar zijn niet hetzelfde.

"In het geval van haatzaaien moet een verdachte doelbewust aanzetten tot opruien tegen een bepaalde groep", legt Van Noorloos uit. "Het gaat dan om aanzetten tot haat op basis van ras, godsdienst of levensovertuiging, geslacht, seksuele gerichtheid of handicap. Het is niet strafbaar om iemand te haten, dat mag. Maar het aanzetten tot die haat kan dat wel zijn."

Beeld uit video: Bekijk de arrestatie van Viruswaarheid-voorman Willem Engel1:05
Afspelen knop

Bekijk de arrestatie van Viruswaarheid-voorman Willem Engel

Bekijk de arrestatie van Viruswaarheid-voorman Willem Engel

En de vrijheid van meningsuiting dan?

Er bestaat altijd een spanningsveld tussen het aanklagen van iemand wegens opruiing en het beschermen van diens vrijheid van meningsuiting, erkent de universitair hoofddocent.

"Een rechter moet altijd bepalen waar de grens loopt. In het Europees verdrag voor de mensenrechten staat wat een reden kan zijn om de vrijheid van meningsuiting minder belangrijk te vinden. Het moet in verhouding zijn: bijvoorbeeld als ernstige strafbare feiten moeten worden voorkomen, of zelfs als de nationale veiligheid in het geding komt." Dit kan bijvoorbeeld spelen als wordt aangezet tot het thuis opzoeken van politici.

Het maakt ook uit of een tekst duidelijk satirisch of ironisch bedoeld is. "Als duidelijk is dat een mogelijk opruiende uiting onderdeel is van een column, dan kan de rechter het recht op vrijheid van meningsuiting zwaarder laten wegen", noemt Van Noorloos als voorbeeld. Wat ook meetelt is tot welk strafbare feit een opruiing zou kunnen aanzetten. "Voor het aanzetten tot mogelijke moord wordt een hogere straf opgelegd dan het aanzetten tot iets minder ernstigs."

  • Ook aan de vrijheid van meningsuiting zit volgens experts een grens
    Zie ookOok aan de vrijheid van meningsuiting zit volgens experts een grens

'Goed als de rechter zich een keer uitspreekt'

Het wetsartikel tegen opruiing staat al vanaf eind negentiende eeuw in het wetboek van strafrecht. Het artikel wordt de laatste decennia met enige regelmaat gebruikt in terrorismezaken, vertelt de strafrechtgeleerde. "Een interessante vraag die regelmatig langskomt, is wanneer een IS-sympathisant aanzet tot nieuwe aanslagen. Moet er daarvoor een concrete oproep worden gedaan, of is het zwaaien met een IS-vlag al voldoende om binnen die definitie te vallen?"

Van Noorloos hoopt dat de zaak tegen Engel die vandaag dient enige duidelijkheid op het gebied van wetgeving over opruiing oplevert. "De afgelopen jaren wordt regelmatig gediscussieerd over waar de grens ligt", legt ze uit. "Er zijn recent voldoende incidenten geweest die daar aanleiding voor gaven: denk aan politici die thuis werden bezocht, of de GGD-teststraten die door tegenstanders zijn vernield. Het is goed als een rechter daar in een grote zaak als deze zijn licht over laat schijnen."

Eerder

  • 18 mrt 2022 om 12:55
    Willem Engel blijft twee weken langer vastzitten op verdenking van opruiing
    Willem Engel blijft twee weken langer vastzitten op verdenking van opruiing
  • 16 mrt 2022 om 12:00
    Viruswaarheid-voorman Willem Engel aangehouden wegens opruiing over corona
    Viruswaarheid-voorman Willem Engel aangehouden wegens opruiing over corona
  • 21 jan 2022 om 06:17
    OM start onderzoek na collectieve aangifte tegen Willem Engel
    OM start onderzoek na collectieve aangifte tegen Willem Engel
  • 12 jan 2022 om 14:43
    Twitter haalt account vriendin Willem Engel offline nadat hij daar verder tweette
    Twitter haalt account vriendin Willem Engel offline nadat hij daar verder tweette
Beeld: AFP
nujij comment1K reacties
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail

Lees meer over:

NepnieuwsBinnenlandCoronavirusComplotdenkers


Aanbevolen artikelen


NUjij-reacties

nujij comment1K reacties

Net binnen

  • 00:37
    Kranten drukten tijdens Koude Oorlog pasklare stukken van geheime dienst af
  • 22:48
    Late goals Alderweireld behoeden Antwerp en Van Bommel voor puntenverlies
  • 22:38
    VideoSkiër redt snowboarder die ondersteboven in sneeuw vastzit in VS
  • 22:15
    Benfica beloont voormalig PSV-trainer Schmidt met nieuw contract

Meest gelezen

  • 1
    Kabinet sluit broos akkoord, CDA mag heronderhandelen over stikstofbeleid
  • 2
    Nederlandse vrouw neergestoken door barman tijdens vakantie in India
  • 3
    Wesley Sneijder niet aan het daten in hoop op hereniging met Yolanthe Cabau
  • 4
    Trump wordt niet in de boeien geslagen tijdens arrestatie volgende week
  • 5
    Groningen eist 30 miljard euro extra voor inlossen ereschuld vanwege gaswinning


Nieuwsvideo's

  • Skiër redt snowboarder die ondersteboven in sneeuw vastzit in VS
    Skiër redt snowboarder die ondersteboven in sneeuw vastzit in VS
  • Trump aangeklaagd, is dit het einde voor zijn presidentsambities?
    Trump aangeklaagd, is dit het einde voor zijn presidentsambities?
  • Bodycambeelden tonen hoe agent op alligator springt in VS
    Bodycambeelden tonen hoe agent op alligator springt in VS
  • Paus doopt baby in ziekenhuis waar hij herstelt in Rome
    Paus doopt baby in ziekenhuis waar hij herstelt in Rome

  • Voorpagina
  • Economie
  • Sport
  • Media en cultuur
  • Overig
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • Copyright
    • Disclaimer
    • Privacy en cookiebeleid
    • Adverteren
    • Werken bij NU.nl
    • Verzekeringvergelijker
    • Cookie instellingen
  • Over NU.nl
  • Copyright
  • Disclaimer
  • Privacy en cookiebeleid
  • Adverteren
  • Werken bij NU.nl
  • Verzekeringvergelijker

Volg ons op:

©2023 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden