Om meer te weten te komen over de omikronvariant worden de ontwikkelingen in Denemarken nauwlettend gevolgd door andere West-Europese landen. Het land heeft namelijk een vergelijkbare bevolkingssamenstelling en houdt uitgebreide cijfers bij.

Zo wordt bij vrijwel alle positieve coronatests onderzocht welke variant het betreft. In Nederland wordt dit slechts bij 1 procent van de positieve tests gedaan, meldde NRC vrijdag.

Ook is een groot deel van de Deense bevolking volledig gevaccineerd. Daardoor is goed te zien hoe effectief vaccins zijn tegen de omikronvariant.

De eerste les uit de Deense cijfers is dat de omikronvariant zich sneller verspreidt dan eerdere varianten. Op 22 november registreerde Denemarken de eerste omikronbesmettingen. Twee reizigers uit Zuid-Afrika, waar het virus voor het eerst werd ontdekt, hadden de variant 'in de koffer' meegenomen.

Daarna ging het snel: enkele weken later waren 398 gevallen bekend. De variant kon volgens Deense gezondheidsdiensten om zich heen grijpen tijdens grote concerten en kerstfeestjes. 'Slechts' 10 procent van de nieuwe besmettingen was te herleiden naar het buitenland, wat betekende dat de variant zich voornamelijk binnenlands verspreidde.

Afgelopen vrijdag waren er in Denemarken 11.559 omikronbesmettingen vastgesteld. Naar verwachting is de variant binnen enkele dagen dominant. Dan is de deltavariant verdreven, doordat de omikronvariant besmettelijker is.

Ook in Nederland zal omikron nog voor de jaarwisseling de dominante variant zijn, verwacht het RIVM. Het is echter wel mogelijk dat de uitbraak hier wat langzamer verloopt. In Nederland zijn namelijk al langer zwaardere maatregelen van kracht dan in Denemarken.

Uit Deense data blijkt dat ook de omikronvariant tot ziekenhuisopnames leidt. De afgelopen dagen werden er steeds rond de twintig mensen met de variant opgenomen. Naar verwachting loopt dit aantal de komende weken op.

Artsen in Zuid-Afrika zeiden de afgelopen weken op basis van voorlopige resultaten dat de omikroninfecties over het algemeen milder lijken te verlopen. Maar dat kan ook te maken met de relatief jonge leeftijd van de patiënten op wie zij deze conclusie baseren. De Zuid-Afrikaanse bevolking is relatief jong en bij jonge mensen is de kans op ernstige ziekte als gevolg van een coronabesmetting kleiner.

De Deense data over het ziekteverloop zijn nog onzeker. Omikron is er nog relatief kort aanwezig en het duurt even voordat een besmette persoon in het ziekenhuis belandt.

Daarbij raken er nu vooral jonge mensen besmet met de omikronvariant. Zij worden over het algemeen minder ziek, maar kunnen het virus nog wel overdragen aan ouderen. Over enkele weken is er met meer zekerheid iets over het ziekteverloop te zeggen.

Belangrijke voetnoot: als omikron straks toch minder ziekmakend blijkt dan delta, kan dat nog steeds tot meer ziekenhuisopnames leiden. Een besmettelijkere variant zorgt er namelijk voor dat veel meer mensen ziek kunnen worden (exponentiële groei). Daar lees je in dit artikel meer over.

De eerste cijfers van Denemarken laten zien dat mensen met twee doses bijna net zo kwetsbaar zijn voor een omikronbesmetting als ongevaccineerden. De omikronvariant is namelijk zo gemuteerd dat de al opgebouwde immuniteit die veel mensen hebben (door vaccinatie of een eerdere besmetting) niet meer zo goed beschermt tegen het oplopen van een infectie.

Mensen die een boosterprik hebben ontvangen, testen weer relatief minder vaak positief op de variant, zo blijkt ook uit de gegevens.

Meer dan een kwart van de Deense bevolking heeft inmiddels een booster gehad. Vorige week is besloten om de boosters vroeger toe te dienen aan alle inwoners van veertig jaar en ouder. Ze kunnen 4,5 maand na de tweede coronaprik een derde dosis krijgen, in plaats van na zes maanden.

Nederland is relatief laat begonnen met de boosterprikken. Met de huidige lockdown koopt het demissionaire kabinet tijd om de boosterachterstand in te halen. Het RIVM gaat ervan uit dat met een boosterprik 90 procent van de ziekenhuisopnames kan worden voorkomen. De vraag is of de versnelling op tijd is ingezet.